فریبا عباسی - کارشناس موسسه اقتصاد کشاورزی و توسعه فرزانگان پارس
محمود دانشورکاخکی - عضو هیئت علمی گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
علی اکبر سروری - ۳. عضو هیئت علمی گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه آزاد مشهد

گندم به عنوان یک غذای اصلی نقش مهمی را در سبد کالایی خانوار ایرانی دارد. کشت مکانیزه این محصول در کشور با مشکلات و موانع زیادی مواجه است که خرده مالکیت یکی ازمهمترین این عوامل است. عدم توسعه مکانیزاسیون گندم در کشور را می توان به کوچک بودن اراضی در قالب خرده مالکیت برشمرد. خرده مالیکت نه تنها فراهم نمودن بسترواجرای مکانیزاسیون را با محدودیت مواجه می سازد، بلکه حتی ممکن است بخاطر عدم امکان استفاده از ماشینهای کشاورزی و تکنولوژی مطلوب، افت کیفیت محصول تولیدی را نیز در پی داشته‌ باشد. از طرف دیگر یکپارچه سازی اراضی در صورت عدم مدیریت صحیح ومناسب نه تنها باعث افزایش در تولید و کاربرد مکانیزاسیون نمی شود بلکه باعث کاهش آن نیز می گردد. این مطالعه به بررسی تاثیر خرده مالکیت و یکپارچه سازی بر روند مکانیزاسیون اراضی گندم در خراسان می پردازد. بدین منظور از دو سری داده مقطعی و سری استفاده شده است. شاخص های بکار گرفته مقدار تولید, تعداد دفعات استفاده از ماشینهای کشاورزی, بذر, کود شیمیایی, سموم و علف کشها, سطح زیر کشت, نیروی کار, میزان اسب بخار در بخش کشاورزی می باشد. و با استفاده از متغیر موهومی و معیار سطح مکانیزاسیون و نرم افزار EVIEWS تابع تولید در مدلهای خطی, مدل کاپ داگلاس, مدل ترانسندنتال محاسبه و سپس با H دوربین واتسون آزمون و کشف خودهمبستگی شد. معیار سطح مکانیزاسیون عبارت از مجموع توانهای کششی * ضریب تبدیل / سطح زیر کشت است. برای محاسبه توان کششی ابتدا بایستی ماشینهای مولد نیروی موجود را شناسایی کرد. سپس با استفاده از میزان اسب بخار * قدرت اسمی توان کششی ماشین را محاسبه کرد. وسپس در ضریب تبدیل ضرب کرد. نتایج حاصل از این تحقیق با استفاده از داده های مقطعی سال 84-85 و توان کششی (اسب بخار بر هکتار ) سالهای 62 الی 84 می باشد. و حاکی از آن است که سطح زیر کشت بالا بعلت عدم مدیریت بهره برداران و افزایش رو به رشد تعداد بهره برداران در هر سال و کاهش سطح بهره برداری اراضی تولید سیر نزولی داشته است.

خرده مالکیت و یکپارچه سازی، سطح مکانیزاسیون