لیلا آقایانی چاوشی - دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا، تهران

طنز یکی از انواع شیوه های بیان است؛ شیوه ای هنری و اثرگذار در بیان و انتقال انواع مضامین. کاربرد طنز به شیوه ها و مقاصد مختلف در انواع آثار هنری به کار گرفته می شود. مقالات شمس تبریزی در شمار متونی است که این شیوه بیان در آن سهمی برجسته دارد. با توجه شخصیت شمس و کارکردی که طنز در انتقال موثر آموزه های حکمی و معرفتی دارد، این نکته قابل انتظار است. بر اساس مطالعه پیش رو می توان گفت طنز در مقالات، شیوه ای برجسته در بیان است که به شکلی گسترده و در انواع اشکال آن با توجه به انواع طنز در مباحث نقد ادبی امروز به کار گرفته شده است؛ طنز واژگانی، طنز مفهومی و طنز روایی انواعی مهم از طنزهایی به کار رفته در مقالات است. علاوه بر این، زبان شمس در مقالات با نازکی خاصی همراه است به طوری که می توان گفت سایه ای از طنز بر سراسر مقالات وجود دارد و لحن شمس به طور کلی صبغه طنزآمیز دارد. طنزی که علاوه بر ذهن وقاد و زبان پرورده شمس، برخاسته از اندیشه های حکیمانه و فرزانه منشی شمس است.

طنز, مقالات شمس, شمس تبریزی, طنز واژگانی, طنز مفهومی