محمد فولادی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم
مریم رحمانی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم

همزمان با آغاز نگرش­های نوینی که  در قرن بیستم نسبت به متون ادبی آغاز شد، جوزف کمبل با مطرح کردن کهن الگوی سفر قهرمان ، تحولی جدید در حوزه مطالعات نقد اسطوره­گرایی پدید آورد. او با بررسی ساختاری اسطوره­ها در فرهنگ ملل گوناگون، به این نتیجه دست یافت که حرکت قهرمان از آغاز تا پایان داستان، بر اساس فرمولی ثابت است که به صورت یک دستور زبان ذهنی در همه داستان­های ملل مختلف، با اندکی تغییرات جزئی تکرار می­شود. داستان بیژن و منیژه از جمله داستان­های شاهنامه است  که قابلیت مطالعاتی بر اساس نقد اسطوره­ای را دارد. بنابراین در این مقاله سعی می­شود، ضمن تطبیق مراحل گذر قهرمان از مراحل مختلف کهن الگوی سفر قهرمان کمبل با داستان بیژن و منیژه ، میزان این انطباق و همچنین نقش­هایی که هر یک از شخصیت­ها در این داستان ایفا می­کنند، بر اساس این نقد، بررسی شود. بر اساس این بررسی نمایان می شود که طبق نقد کهن الگوی کمبل، قهرمان داستان یعنی بیژن ، از دنیای عادی بیرون می­آید و موفق می­گردد تا با  گذر از سه مرحله اصلی عزیمت ، رهیافت و بازگشت ، در نهایت با شخصیتی دگرگونه، در قالب ازدواج با منیژه، دوباره به سرزمین خود باز­گردد.

نقد اسطوره ای, سفر قهرمان, داستان بیژن و منیژه, جوزف کمبل