دیانا عسکریزاده - دانشجوی دکتری علوم مرتع، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
حسین ارزانی - استاد گروه احیا مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
محمد جعفری - استاد گروه احیا مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
جواد بذرافشان - دانشیار گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکده مهندسی فناوری کشاورزی، دانشگاه تهران

شتاب در روند تغییرات اقلیمی باعث دگرگونی سریع وضعیت اکوسیستم ­های مرتعی شده است که یافتن روش ­های نوین ارزیابی این تغییرات راهی جهت مدیریت پایدار مراتع محسوب می­شود. به منظور بررسی روند تغییرات پوشش گیاهی ناشی از اثرات اقلیمی مراتع البرز مرکزی انتخاب شدند. شاخص نرمال شده تفاضل پوشش گیاهی (NDVI) با استفاده از تصاویر ماهواره ­ای لندست، سنجنده +TM، ETM و OLI برای سال­های 1366 تا 1395 (30 سال) استخراج گردید. با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده (SPI) روند خشکسالی مورد بررسی قرار گرفت. جهت پیش­ بینی تغییرات آتی پوشش گیاهی مراتع از مدل زنجیره مارکوف استفاده شد. نتایج نشان داد که شاخص (NDVI) از   سال­های گذشته تا حال نوسان داشته است به ­طوریکه ضمن افزایش موقتی تغییرات در بعضی سال­ها 1366 (0.86)، 1381 (0.87)، 1384 (0.87) و 1394 (0.86)؛ اما روند تغییرات کلی به ­صورت کاهش در میزان این شاخص در سال­های 1374 (0.53)، 1376 (0.65)، 1379 (0.62) و 1387 (0.61) به ­خصوص برای طبقات متوسط تا خیلی فقیر بوده است. همبستگی بالا (5/91%) بین شاخص SPI و NDVI نشان می­دهد که تقریبا در تمامی سال­های کاهش پوشش گیاهی، خشکسالی شدید تا متوسط رخ داده است. همچنین مدل پیش­بینی مارکوف تغییرات کاهشی شدیدی در میزان شاخص پوشش گیاهی برای سال­های 2031 و 2045 پیش­ بینی می­ کند. بنابراین مدیریت مراتع باید به گونه ­ای پیش برود که با روند افزایش تدریجی دما و تاثیرات منفی آن بر پوشش گیاهی، از طریق تنظیم ظرفیت چرایی و نیز جایگزینی دام­ های با عملکرد بالا و تقویت گونه ­های گیاهی مقاوم به خشکی نسبت به شرایط آینده آمادگی یابند.

شاخص نرمال شده تفاضل پوشش گیاهی, شاخص بارش استاندارد شده, زنجیره مارکوف, مراتع البرز مرکزی