اعظم مردیها - دانشجوی دکترای حکمت متعالیه، گروه فلسفه دانشکده الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد
سیدمرتضی حسینی شاهرودی - استاد گروه فلسفه اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده خیال و ادراک خیالی دارای جایگاهی ویژه در حکمت متعالیه است. این مساله در حکمت سینوی و اشراقی نیز مطرح بوده، لیکن ملاصدرا دیدگاهی نو و ویژه نسبت به آن دارد. وی بر اساس مبانی خود، یعنی اصالت وجود و مساوقت آن با اوصافش از جمله علم، طرح نظریاتی بدیع در مورد ماهیت معرفت، ماهیت قوای ادراکی و ارتباط آن­ها با نفس، استکمال جوهری نفس، تناظر مراتب هستی با مراتب وجود انسان و پذیرش عالم مثال سهروردی، به عنوان عالمی واسطه که قرابت وجودی با هردو عالم ماده و عقل دارد، تفسیری نو از قوه خیال و صور خیالی ارائه می­کند. ملاصدرا بر اساس این دیدگاه نو امور متعددی را که همگی مرتبط با نفس انسان هستند تفسیر می­کند. مهم­ترین این امور معاد جسمانی و ثواب و عقاب اخروی است.

کلیدواژه ها: ادراک خیالی, قوه خیال, خیال متصل, خیال منفصل, عالم مثال, معاد جسمانی