سید ارسلان ساداتی - دانشگاه آزاد اسلامی - واحد تبریز
پروانه عادل زاده - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

در پی تشکیک و معارضه فخر رازی با موضوع اشاره رمزی ابن سینا به قصه رمزی-تمثیلی سلامان و ابسال در تنبیه اول از نمط نهم انتشارات و تنبیهات، خواجه نصیر در رد ادعای او به تاویل قول ابن سینا به روایتی از سلامان و ابسال پرداخت که آن را موافق قول ابن سینا یافته بود. جوزجانی نیز قصه سلامان و ابسال را در ردیف آثار ابن سینا آورده و ابن سینا هم در رساله قضا و قدر به نام ابسال اشاره کرده است. با توجه به این شواهد می­توان به­طور تلویحی، روایت دو برادر سلامان و ابسال را از قصه های رمزی-تمثیلی ابن سینا تلقی کرد. پس از این اقدام خواجه نصیر، شارحان متاخر اشارات و تنبیهات و دیگر آثار ابن سینا، بی هیچ تحقیق، و صرفا به اعتبار ادعای خواجه نصیر، روایت سلامان و ابسال خواجه­ نصیری را سومین قصه رمزی-تمثیلی ابن سینا تلقی کردند؛ درحالی­که برای این کار، جز ادعای نامستند خواجه نصیر هیچ سندی نداشتند. این پژوهش این تلقی را رد و اعلام می کند که ابن سینا هیچ قصه ای با عنوان سلامان و ابسال تصنیف نکرده و مشارالیه او در تنبیه اول از نمط نهم اشارات و تنبیهات نیز، نه روایت خواجه نصیر از قصه سلامان و ابسال که اسطوره سلامان و ابسال یونانی­ الاصل ترجمه­ شده توسط حنین بن اسحاق بوده است.

ابن سینا, اشارات و تنبیهات, سلامان و ابسال, خواجه نصیر