قطبی سازی سیاسی، مفاهیم، کارکردها و جایگاه آن در فضای سیاسی ایران

یک تعریف ساده از قطبی سازی سیاسی(Political Polarization)، میتواند واگرایی حاصل از نگرش ها و ایده های بعضا افراطی باشد که افراد، نهادها و یا رهبران سیاسی به آن دامن می زنند. غالب بحث های قطبی سازی در علوم سیاسی، متوجه نظام های فکری (مانند اصلاح طلب و اصولگرا در ایران ) و یا احزاب سیاسی (مانند دموکرات و جمهوری خواه در ایالات متحده ) است و یکی از کارکردهای مهم آن، قرار دادن مردم و نخبگان سیاسی در تنها دو گروه مجزا و حذف گروه های میانه-رو یا مستقلی است که خارج از دوقطب تشکیل شده اند. به عنوان مثال در انتخابات ایالات متحده، جامعه ناگزیر به تبعیت از دو قطب جمهوریخواه و دموکرات است و بنابر یک تجربه تاریخی، افراد مستقل با ایده های جدید، عموما از گردانه رقابت ها حذف می شوند. تجربه قطبی سازی در دنیا گرچه از قدمت بالایی برخوردار است ولی ادبیات نظری آن مدت زیادی نیست که وارد کتب و مقالات شده است. لذا کنترل یک فضای قطبی شده و هدایت آن به سمت ایجاد شرایط بهینه برای حاکمیت صحیح و پایدار، یکی از دغدغه های مسئولین از یک سو و محققین علوم سیاسی از سویی دیگر می باشد. لذا در این مقاله بنا داریم تا با بررسی عمیق این مفهوم و شیوه های ایجاد و رشد آن، ضمن برشمردن آثار مثبت و منفی که برای نظام سیاسی می تواند داشته باشد، به راهکارهایی برای مقابله با تبعات منفی آن بپردازیم.

کلیدواژه ها:

قطبی سازی سیاسی ، قطبی سازی نخبگان ، قطبی شدگی انتخابات