ناهیده رضائی
محمدتقی پیربابایی

تحقیق حاضر، به دنبال کشف مفهوم عمیق مرکز و شرح و بسط آن در حوزهی معماری است. در حوزه ی هنر و معماریمفهوم مرکز همواره مورد تاکید بوده است. در این میان، کریستوفر الکساندر، مرکز را مبنا و اساس نظریه پردازی های خویشقرار داده است. لذا، با رجوع به نظریات این اندیشمند و تحلیل مضمونی نظرات ایشان سعی شده است که ابعاد دیگریاز این مفهوم آشکار گردد. علاوه بر این نگاهی به فرهنگ اسلامی نیز شده است. هر چند دو بینش مذکور، از منظرهایمتفاوتی به این مفهوم نظر افکنده اند، اما با تدقیق در آراء ایشان وجوه مشترکی از مرکز یافت می شود. این پژوهش، ابتدابه استخراج نظریات این اندیشمند میپردازد و سعی میکند که وجوه اشتراک و افتراق مرکز را از خلال سخنان ایشان،نمایان سازد. سپس با تدوین این نظریات سعی در تبیین مفهوم مرکز دارد. در گام بعدی، برای تبیین روشن تر مفهوم مراکز،تلاش است که نحوهی تکوین آنها مورد تعمق قرار گیرد. در نهایت سعی میشود تا روابط درونی این مراکز در هستی ومعماری، تحت عنوان اصول قوام بخش مراکز بیان شود. از آن جایی که این پژوهش بیشتر در حوزهی نظری بالنده شدهاست، سعی بر نشان دادن، قابلیت بسط و گسترش این بحث در حوزه های مختلف کاربردی از قبیل طراحی، آموزشمعماری بوده است. با توجه به بررسیهای انجام گرفته در رابطه با اندیشه اسلامی و دیدگاه الکساندر در باب مرکز میتوان گفت این نظریه قابل بسط در بستر اسلامی بوده و بر تمام ساحات و مراتب معماری خواهد موثر بود.

معماری، مرکز، الکساندر، اندیشه اسلامی