مریم بازداد - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی

ملک الشعرای بهار و علامه اقبال لاهوری از شاعران انقلاب ساز در ایران و پاکستان بودند و هر دو در کانون مبارزات سیاسی کشورهای خود حضور فعال داشته و خواهان تحول در نظام سیاسی حاکم بر کشورشان بودند. بهترین جلوه های این تفکرات سیاسی در اشعار این دو مبارز مشاهده می شود.پژوهش حاضر بر آن است تا با تاکید بر روش توصیفی-تطبیقی، پس از خوانش جداگانه اشعار ملک الشعرای بهار و علامه اقبال لاهوری و بازخوانش آنها بر پایه الگوی مکتب ادبیات تطبیقی آمریکایی مهم ترین درون مایه های اشعار این دو شاعر را در زمینه سیاسی واکاوی نماید.نتایج این پژوهش حاکی از آن است که استقلال خواهی، دعوت به مبارزات انقلابی ، ستایش آزادی و آزادگی، نگرانی از بی هویتی و غفلت مردم از اندیشه های مشترک هر دو شاعر می باشد اما به علت وجود تفاوت هایی در اندیشه های سیاسی و محیط اجتماعی ایشان با نگاهی متفاوت به سه مقوله وطن خواهی، استعمارستیزی و بیدادگری حکومت های استبدادی نگریسه اند. در اندیشه وطن خواهی بهار حس ملی-گرایی بیشتر مشاهده می شود در حالیکه در اندیشه اقبال وطن در حد و مرزهای جامعه مسلمانان گسترش می یابد .در موضوع استعمارستیزی و بیدادگری حکومت ها زبان بهار از صراحت بیشتری برخوردار است در حالیکه اقبال در این موارد به زبان کنایه متمایل تر است.

ادبیات تطبیقی، اندیشه های سیاسی، ملک الشعرای بهار، اقبال لاهوری