داود پاک طینت - دانشجوی دکترای علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)
زهرا شاه شوازی - دانشجوی دکترای علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد

رسانه های جمعی به حدی در شئون مختلف زندگی فردی و اجتماعی انسان ها رسوخ کرده اند که نمی توان حضورشان را در ابعاد مختلف جامعه، از جمله خانواده به عنوان اصلی ترین رکن اجتماع نادیده گرفت. مقاله حاضر با اذعان نظر به اینکه رسانه تاثیرات غیر قابل انکاری بر خانواده دارد به این پرسش اساسی پاسخ داده است که چگونه می توان استفاده از اطلاعاتی که رسانه ها منتشر می کنند را در خانواده ها هدفمند کرد و آنان را به سمت و سوی داشتن یک رژیم مصرف رسانه ای بهنجار سوق داد برای پاسخ به این پرسش با روش مروری– تحلیلی و بررسی تحقیقات پیشین و بازخوانی نتایج آنان و رجوع به منابع کتابخانه ای و همچنین استفاده از نظریه های سواد رسانه ای، جامعه اطلاعاتی، استفاده و رضایتمندی، دروازه بانی، و رسانه های اجتماعی به این نتیجه رسیده است که اگر خانواده ها تفکر انتقادی را در فرزندان خود گسترش دهند و آنان را پرسشگر تربیت کنند، روحیه پرسشگری یک احساس نیاز به اطلاعات در فرد ایجاد می کند، به عبارتی تشنگی اطلاعاتی ایجاد می شود و این احساس نیاز و تشنگی اطلاعاتی، موجب می شود تا فرد برای یافتن پاسخ پرسش هایش به منابع مختلف، از جمله رسانه ها رجوع کند و در واقع رجوع فرد به رسانه را هدفمند می کند. این هدفمند بودن مواجهه فرد با رسانه، او را تا حد زیادی از پرسه زنی در رسانه ها، به خصوص پرسه زنی در فضای مجازی و به عبارتی دوردور مجازی در شبکه های اجتماعی برحذر می دارد و به شیوه استفاده و میزان استفاده او از رسانه، ساختار و هدف می بخشد. در این پژوهش برای سنجش روایی ابزار پژوهش و پایایی نتایج آن، نظرات ده نفر از متخصصین حوزه رسانه در مورد روش انجام پژوهش و همچنین نتایج حاصل از آن، اخذ شده است.

سواد رسانه ای، رژیم مصرف رسانه ای، تشنگی اطلاعاتی، تفکر انتقادی، دوردور مجازی