حمزه حمزه - دانشجوی دکتری ژنتیک بیومتری، دانشگاه محقق اردبیلی. اردبیل، ایران.
علی اصغری - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
سید ابولقاسم محمدی - استاد، گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز. تبریز، ایران.
امید سفالیان - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

به منظور مکان یابی QTL­های اصلی و اپیستاتیک و اثر متقابل آنها با محیط برای عملکرد بیولوژیک،  148 لاین  اینبرد نوترکیب گندم همراه با والدین YecoraRojo و No. 49 در دو ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب و مهاباد در شرایط نرمال و تنش کم آبی انتهای فصل طی دو سال زراعی 1394 و 1393 مورد ارزیابی قرار گرفتند. نقشه پیوستگی مورد استفاده شامل 177 نشانگر ریز ماهواره و 51 نشانگر رتروترانسپوزون بود. برای تجزیه QTL­ از نرم افزار QTL Network. 2 استفاده شد. در تحقیق حاضر مقدار وراثت­پذیری خصوصی برآوردشده برای عملکرد بیولوژیک در شرایط نرمال، تنش کم­آبی و متوسط دو شرایط به ترتیب برابر 52/26، 91/26 و 09/16 درصد برآورد شد. همچنین بالاترین بازده ژنتیکی برای عملکرد بیولوژیک در شرایط نرمال دیده شد. نتایج تجزیه QTL نشان داد در شرایط نرمال یک QTL (46/2=R2A)، یک اثر متقابل QTL×E (46/5=R2AE)، دو اثر اپیستازی QTL×QTL (06/3=R2AA) و هفت اثر متقابل QTL× QTL×E (06/14=R2AAE) وجود داشت. در شرایط تنش کم آبی نیز یک QTL (8=R2A)، سه اثر اپیستازی QTL× QTL (04/2=R2AA) و هفت اثر QTL×QTL×E (74/24=R2AAE) مکان­یابی شد، هم­چنین در مجموع دو شرایط نیز دو QTL (7 =R2A)، سه اثر متقابل QTL×E با محیط (66/4=R2AE)، پنج اثر اپیستازی QTL× QTL و (68/4=R2AA)، هشت اثر QTL× QTL×E (20/24=R2AAE) معنی دار بودند. هر چند در مطالعه حاضر QTL­های کمی برای عملکرد بیولوژیک مشاهده شد اما در هر سه شرایط مورد بررسی نقش کروموزوم 7B در کنترل عملکرد بیولوژیک چشم­گیر بود به طوری که یک QTL پایدار در مجاورت نشانگرهای Cfa2174.1-Wms573 مکان­یابی شد که می­تواند در گزینش به کمک مارکر در عملکرد بیولوژیک مورد استفاده قرار گیرد.

اپیستازی, عملکرد بیولوژیک, نشانگر, گندم