حدیث یوسفی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، پردیس ابوریحان دانشگاه تهران
نواز اله صاحبانی - استادیار پردیس ابوریحان دانشگاه تهران
لیلا فرآورده - محقق، موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، تهران
وحیده مهدوی - مربی پژوهش موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، تهران

در این تحقیق کاربرد سالیسیلیک اسید و باکتری Bacillus subtilis روی بیماری پوسیدگی ساقه و ریشه خیار ناشی از Fusarium oxysporum f. sp. radicis-cucumerinum و القای مقاومت میزبان در مقابل پاتوژن مورد بررسی قرار گرفت. اثر غلظت های مختلف سالیسیلیک اسید (8-2 میلی مولار) بر رشد F. oxysporum f. sp radicis-cucumerinum و B. subtilis آزمایش شد. نتایج نشان داد که همه غلظت های سالیسیلیک اسید روی رشد باکتری اثر منفی داشتند، همچنین غلظت های بیشتر از 5 میلی مولار آن نیز به طور کامل از رشد قارچ عامل بیماری جلوگیری کرد. برای آزمایش های گلخانه ای سه غلظت 3، 5 و 7 میلی مولار انتخاب شدند. این آزمایش ها به دو روش، کاربرد باکتری و سالیسیلیک اسید قبل و یا بعد از آلودگی قارچی انجام شدند. نتایج آزمایشات گلخانه ای نشان داد که تیمار گیاهان خیار با باکتری و سالیسیلیک اسید، قبل از مایه زنی با قارچ عامل بیماری سبب کاهش شدت بیماری و افزایش برخی فاکتورهای رشدی در مقایسه با گیاهان شاهد آلوده می شود. همچنین فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز در تیمار کاربرد تلفیقی باکتری و سالیسیلیک اسید در مقایسه با کاربرد هر کدام از آنها به تنهایی و نیز گیاهان شاهد سالم و آلوده افزایش یافته بود. بالاترین مقدار فعالیت این آنزیم در روز ششم بعد از کاربرد القاءکننده ها مشاهده شد. با توجه به نتایج به دست آمده، به نظر می رسد که کاربرد سالیسیلیک اسید به عنوان محرک شیمیایی و B. subtilis به عنوان عامل کنترل کننده بیولوژیک و نیز افزایش دهنده رشد گیاه، می تواند یک اقدام مفید و امیدبخش برای کنترل عوامل بیماریزای گیاهی از قبیل F. oxysporum f. sp. radicis- cucumerinum باشد.

القاء مقاومت, خیار, سالیسیلیک اسید