زهره الیکائی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود
محمد عطائی - استاد، دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود
مرتضی جوادی اصطهباناتی - استادیار، دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود
آربی طهماسیان - کارشناس ارشد ایمنی (HSE) شرکت مهندسین مشاور ره آور

توجه و به کارگیری ایمنی در کل عملیات تونل سازی می تواند موجب بهبود شرایط کاری و کاهش صدمات و مرگ و میر کارگران و همچنین جلوگیری از بیماری های شغلی، تاخیر و تحمیل هزینه های مستقیم و غیرمستقیم شود. در این پژوهش با هدف بالا بردن سطح ایمنی در پروژه های تونل سازی عوامل موثر بر ایمنی در تونل سازی شناسایی و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی دلفی فازی (FDAHP) رتبه بندی شدند. بدین منظور ابتدا عوامل موثربر ایمنی با استفاده از نظرات و تجربیات متخصصان در زمینه پروژه های تونل سازی تعیین شد. سپس این عوامل در قالب شش عامل اصلی شامل: عوامل انسانی، ماشین آلات و تجهیزات، ویژگی های تونل، شرایط ژئوتکنیکی زمین شناسی مهندسی و هیدرولوژی، شرایط جغرافیایی و اقلیمی و عوامل قراردادی - اجرایی، دسته بندی شدند که هر یک از این عوامل اصلی خود نیز به چند پارامتر فرعی تقسیم بندی و سپس این سی و دو پارامتر با استفاده از روش FDAHP وزن دهی و رتبه بندی شدند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد از بین شش عامل موثر بر ایمنی در پروژه های تونل سازی، عوامل انسانی نسبت به شرایط جغرافیایی و اقلیمی از اهمیت بالاتری برخوردار است و همچنین در بین پارامترهای عوامل انسانی، هوش و تجربه کاری بیشترین رتبه را به خود اختصاص داده است. بر اساس یافته های این پژوهش اینطور می توان نتیجه گرفت که با تکیه بر بهبود شرایط عوامل انسانی می توان سطح ایمنی در پروژه های تونل سازی را ارتقا و بهبود بخشیم. با توجه به این نتایج، نیاز به استفاده از افرادی با تجربه کاری بیشتر در زمینه پروژه های تونل سازی و همچنین ارائه آموزش بیشتر به افراد درگیر در پروژه های تونل سازی برای افزایش سطح ایمنی وجود دارد.

ایمنی، تونل سازی، روش تحلیل سلسله مراتبی دلفی فازی