مجاهد غلامی - استادیار بخش زبان و ادبیات پارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
مسعود خوشناموند - دانشجوی دکتری علوم و حدیث دانشگاه ایلام

دعا یکی از مقوله­های بسیار زیبا و جذابی است که همواره در زندگی بشر دارای جایگاهی بس والا و مقدس بوده است. دعا، معمولا به پیوندی ماورائی اطلاق می شده که با کسب انرژی از عوامل عالم بالا و بازنمود آن در اوامر عالم سفلی، مطالبات و انتظارات خاصی را پاسخ می­داده است. این­که تاثیر دعا، حاصل فرآیند تلقینات درونی است یا تمهیدات بیرونی، جای بحث و گفت­وگو دارد. باید گفت آن­چه در دل این پدیده انسانی نهفته است، همان اثرات تربیتی سازنده آن است که در صورت برآورده شدن یا نشدن، هیچ گاه قابل انکار نیست. دعا درواقع با جهت دادن به نوع نگاه انسان، چراغ امید را روشن مى سازد و وجه دیگری از عبادت را ترسیم می­کند تا فراتر از ارتباطات روش­مند و محدود به مکان و زمان، از قبیل نماز،حج، روزه و ... با ندای دل خویش، فارغ از همه هستی، همیشه همنشین خدا باشیم. مقوله مورد توجه در این جستار، تحلیلی است از سه نوع تعامل دعا و تلاش با عناوین: 1. همنشینی 2. جانشینی 3. خانه­نشینی، در عرف و یا اجتماع. در اثر باور به هرکدام از این موارد، کارکرد و تاثرات ویژه­ای از دعا مورد انتظار خواهد بود.

دعا, تلاش, انتظارات, تلقین, راز و نیاز, اسباب