رحمان ذبیحی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام
یونس جلوداری - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام

یوسف و زلیخا از مشهورترین داستان­های غنایی ادبیات سامی است که در کتاب مقدس و قرآن کریم نقل شده و در تاریخ ادبیات فارسی بارها به نظم درآمده است. یکی از سرایندگان این داستان ناظم هروی(م: 1081 ه.ق.) است که منظومه او با روایت قرآن کریم واجد برخی تفاوت ها است. این تفاوت­ به منشا داستان در کتاب مقدس و تاثیرپذیری مفسران و مولفان قصص­الانبیاء از آن و ورود این عناصر به منظومه­هایی چون یوسف و زلیخای منسوب به فردوسی و جامی بر می­گردد که بر شاعران ادوار بعد اثر گذاشته­اند. کثرت تصویرسازی، نوآوری در تصاویر، غلبه استعاره، وفور و تنوع ترکیبات نوآیین و نزدیکی به زبان رایج روزگار، از مهمترین ویژگی­های یوسف و زلیخای ناظم هروی است که در پیوند با روایت جذاب و قدرت شاعر در عرضه قصه، آن را به یکی از موفق­ترین منظومه­های غنایی تبدیل کرده است. سوال اصلی این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام گرفته این است که ناظم هروی کیست و سرچشمه روایت متفاوت منظومه یوسف و زلیخای او از کجاست و ارزش های روایی، زبانی و بلاغی این منظومه چیست

ناظم هروی, یوسف و زلیخا, روایت داستان, منابع روایت, عناصر شعر