بررسی راهکارهای کاهش اثرات خشکسالی و مدیریت سازگاری با کم آبی در شرایط اقلیمی و اجتماعی شهر مقدس مشهد

تاکنون خشکسالی به اندازه سایر بحران های طبیعی از قبیل سیل، زلزله، طوفان و رانش مورد توجه قرار نگرفته است، چرا که اکثر مخاطرات طبیعی طی دوره ای کوتاه، خسارات سنگین مالی و جانی به جامعه وارد می کنند، اما خسارات سنگین ناشی از بحران خشکسالی، به صورت تدریجی و در مدتی طولانی بروز می کند. با توجه به کم آب بودن کشور و تکرار خشکسالی، در درجه اول باید تفکر مدیریت بحران از کشور برچیده شود و مدیریت ریسک جایگزین آن شود. به عبارت دیگر برای سازگاری و کاهش اثرات مخاطرات پیش رو از جمله خشکسالی، باید قبل از وقوع آن برنامه ریزی داشت، زیرا زمانی که وارد بحران می شویم، شتاب زده عمل شده و تدابیری که اتخاذ می شود، اثر بخشی کمی خواهند داشت. خشکسالی به عنوان بلای طبیعی و پدیدهای اجتناب ناپذیر، از دیرباز در پهنه وسیع کشورهای مختلف بهخصوص کشورهای واقع در مناطق گرم و خشک به کرات وقوع یافتهو می یابد. مطالعات و بررسی های انجام شده نشانگر آن است که کشور ایران با توجه به وضعیت جغرافیایی و اقلیمی خود، همچون بسیاری از کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در وضعیت مناسبی از لحاظ تامین آب قرار ندارد. لذا وقوع خشکسالی ها در آینده نسبت به گذشته دارای احتمال بیشتری می باشد. با توجه به جهانی بودن پدیده تغییر اقلیم و آسیب های ناشی از آن، لزوم توجه جدی به این موضوع چه در سطح ملی و چه در سطح منطقه ای و جهانی ضروری است. در سطح ملی با جهت گیری مناسب در راستای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای می توان تا حدودی اثرات سوء این پدیده را کاهش داد. بهره وری انرژی در چرخه تولید و مصرف، استفاده از نیروگاه های سیکل ترکیبی، کاهش تلفات در خطوط انتقال انرژی، توسعه حمل و نقل عمومی، استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر و افزایش سهم آن در سبد عرضه، تدوین برنامه های جامع ساخت و ساز در نواحی ساحلی و مدیریت منابع آب از اقدامات عملی برای دستیابی به این مهم محسوب می شوند. در سطح منطقه ای و بین المللی نیز با احداث مراکز تحقیقاتی، انتقال تجارب و تکنولوژی های نو، دریافت کمک های مالی از صندوق های بین المللی و همچنین مشارکت مستمر در سیستم پایش و مشاهدات و توانمندسازی آن، می توان به پیش بینی های دقیق تر از وضعیت آتی شرایط آب و هوایی کشور پرداخت. اتفاقاتی که طی سال های اخیر در اقلیم و منابع آب کشور رخ داده و آثار آن با گرم شدن هوا، کاهش نزولات، خشکسالی های متناوب و رواناب رودخانه ها کاملا محسوس است، نشان می دهند که کاهش منابع آب کشور و تغییر اقلیم باید به عنوان یک اصل پذیرفته شود. نتایج تحقیقات و مطالعات ملی و بین المللی نیز چشم انداز نگران کننده ای را برای آینده کشور و شهرمشهد پیش بینی کرده اند.

کلیدواژه ها:

مشهد ، خشکسالی ، مدیریت ریسک ، مدیریت بحران ، سازگاری با کم آبی