تنظیم نقشه خطر نسبی بروز سل ریوی اسمیر مثبت در ایران با استفاده از مدلسازی فضایی

زمینه و هدف مطالعه: سل در بین بیماری های عفونی تک عاملی شایع ترین علت مرگ بوده و دارای رتبه دهم مرگ در بین تمام بیماری ها در جهان است. اهمیت پیشگیری از سل ریوی و وجود پراکندگی آن در مناطق مختلف کشور، شناسایی مناطق دارای بروز بالای سل ریوی و آگاهی از وضعیت پراکندگی این بیماری با استفاده از مدل های پیشرفته آماری ضرورتی انکارناپذیر است. نقشه بندی میزان رویداد یک بیماری یا مرگ و میر ناشی از بیماری های مختلف بر روی نقشه جغرافیایی یکی از موضوعات مورد علاقه ی متخصصان و برنامه ریزان امور بهداشتی، بویژه اپیدمیولوژیست ها، می باشد. این مطالعه به منظور تنظیم نقشه خطر نسبی بروز سل ریوی اسمیر مثبت در ایران با استفاده از مدل های فضایی انجام شد.مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع مطالعات بوم شناختی است. در این مطالعه داده های منتشر شده توسط اداره سل و جذام وزارت بهداشت مورد بررسی قرار گرفت. تعداد موارد مبتلا به سل ریوی اسمیر مثبت در سال 1395 به تفکیک استان محل سکونت و تعداد کل جمعیت در معرض خطر هر استان از مجموعه داده مذکور استخراج شد. برای برآورد خطر نسبی بروز سل ریوی اسمیر مثبت در هر استان از مدل های فضایی Log-Normal و BYM استفاده شد. برآورد پارامترهای این دو مدل با استفاده از شبیه سازی MCMC در نرم افزار WinBUGS1.4.3 محاسبه شده و با استفاده از نرم افزار ArcGIS10.3 نقشه خطر نسبی سل ریوی اسمیر مثبت در سطح کشور رسم شد. مقایسه کارایی مدل ها با استفاده از معیار انحراف اطلاع (DIC) انجام شد.نتایج: تعداد کل مبتلایان به سل ریوی اسمیر مثبت سال 1395 در کشور، 4558 نفر بود. بیش ترین و کم ترین تعداد مبتلایان به این بیماری به ترتیب در استان های تهران (674 مورد) و کهگیلویه و بویراحمد (8 مورد) ساکن بوده اند. بر اساس معیار DIC مدل Log-Normal برازش بهتری داشت (DIC=254/216). بیش ترین برآورد خطر نسبی در استان سیستان و بلوچستان (RR=3/444, CI95%: 3/167-3/738 ) و کم ترین خطر نسبی مربوط به استان فارس (RR=0/256, CI95%: 0/201-0/317) بوده است.نتیجه گیری : مدل Log-Normal برای برآورد خطر نسبی بروز بیماری سل ریوی اسمیر مثبت در حضور همبستگی جغرافیایی پیشنهاد می شود.

کلیدواژه ها:

سل ریوی اسمیر مثبت ، ایران ، مدل فضایی BYM ، مدل فضایی Log-Normal ، معیار انحراف اطلاع (DIC)