مطالعه تطبیقی آرای جامعه شناسانه فارابی و ابن خلدون

مباحث مطرح شده در علوم اجتماعی، به طور عمده به جامعه شناسان غربی نسبت داده شده است. در این میان، شرق شناسان نیز براساس آرای ابن خلدون تلاش کرده اند تا وی را در جامعه شناسی پیشگام معرفی کنند؛ زیرا نگاه ساختاری و کلان وی به پدیده های اجتماعی، اصالت قایل شدن برای جمع و تکیه بر تجربه و نقل، جامعه شناسی او را به کلاسیک ها نزدیک کرده است. اما براساس دیدگاه اسلامی و با تکیه بر روش شناسی ملاصدرا، عقاید فارابی نیز به عنوان یک جامعه شناس قابل بررسی و تامل است. وی در مطالعه پدیده های اجتماعی، حس و تجربه را در کنار عقل نظری و عملی به کار می گیرد و نیز علاوه بر اصالت دادن به فرد، تاثیرپذیری انسان از پدیده های اجتماعی را نادیده نمی گیرد. بر این اساس، مقاله حاضر به مقایسه عناصر جامعه شناختی نظریه های ابن خلدون و فارابی می پردازد. همچنین مباحث واقع گرایی، گونه شناسی، بحث علیت، سوژه و ابژه، الگوی پیشرفت جوامع و تفکرهای اسلامی در آثارشان مطرح خواهد شد و درنهایت، فارابی به عنوان پایه گذار جامعه شناسی اسلامی معرفی می شود.  

کلیدواژه ها:

فارابی ، ابن خلدون ، واقع گرایی ، گونه شناسی ، الگوی پیشرفت