تحلیل و پایش خشکسالی با استفاده از شاخص استاندارد شده بارش (SPI) (مطالعه موردی: استان همدان)

خشک سالی یکی از پدیده های هواشناختی و جدایی ناپذیر از شرایط اقلیمی در کشورهای واقع در عرض های جنب حاره ای مانند ایران است. در این مناطق که بیشترین بیابان های جهان حضور دارند، خشک سالی امری عادی است و ممکن است در هر محلی رخ داده و پیامدهای نامطلوب به همراه داشته باشد. این پدیده بر خلاف سیل، پدیده ای آرام و خزنده است که به تدریج محیط را تسخیر و به یک بلای طبیعی تبدیل می گردد. در مقاله حاضر، روند خشک سالی (شدت، تداوم و سطح درگیر با خشک سالی) در استان همدان با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده (SPI) برای بازه های زمانی 3، 6، 12، 24 و 48 ماهه مطالعه شده است. به منظور پایش خشک سالی، از اطلاعات بارندگی ماهانه ایستگاه های سینوپتیک و اقلیم شناسی استان طی دوره آماری (2000-2013) استفاده شد. با استفاده از نرم افزار DIP، محاسبات مربوط به شاخص بارش استاندارد شده انجام گرفت. نتایج بررسی ها نشان داد که فراوانی رخداد دوره های خشک کوتاه مدت (3 ماهه) در کلیه ایستگاه ها بیشتر از 70 مورد است. فراوانی رخداد دوره های خشک بلند مدت در بازه های زمانی بلند مدت (12، 24 و 48 ماهه) خیلی کمتر از مقادیر مشابه در بازه های زمانی کوتاه مدت است. تداوم دوره های خشک در بازه های زمانی بلند مدت نسبت به بازه های زمانی کوتاه مدت خیلی بیشتر است. برای برگشت به حالت نرمال در مورد خشکسالی هیدرولوژیکی (اب های سطحی و زیرزمینی) ماه ها زمان نیاز است. برای بازه های کوتاه مدت (خشکسالی های کشاورزی و رطوبت خاک ) بارش های روزانه می تواند اوضاع را تعدیل کند تا به حالت نرمال برگشت کند.

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، شاخص پایش خشکسالی ، شاخص بارش استاندارد شده ، خشکسالی هیدرولوژی ، خشکسالی کشاورزی