مجتبی ولی زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد گرایش مهندسی آبیاری و زهکشی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
مجتبی خوش روش - استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمدعلی غلامی سفیدکوهی - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

رودخانه ها به عنوان یکی از منابع اساسی تامین آب برای مصارف گوناگون از جمله کشاورزی، شرب و صنعت مطرح می باشند. با توجه به اهمیت این مجاری و خشک سالی های سال های اخیر، حفظ این منابع یکی از وظایف مهم برنامه-ریزان است. از طرفی این منابع به عنوان محل تخلیه فاضلاب ها، پساب های کارخانه ها و زهکش های کشاورزی قرار گرفته اند. با توجه به این که هر رودخانه تا حد معینی ظرفیت پذیرش آلاینده های ورودی را دارا است، بنابراین امروزه بررسی کیفی و محیط زیست این منابع مطرح می باشد. چنانچه بتوان نقاطی از رودخانه را که از نظر پارامترهای کیفی آب پایین تر از حد استاندارد هستند مشخص نمود، یافتن نقاط بحرانی و راهکار مناسب برای رفع آن آسان تر می شود. پژوهش حاضر با هدف تعیین خودپالایی رودخانه تجن با استفاده از پارامترهای کیفی از جمله (نیترات) NO3، (فسفات) PO4، (اکسیژن خواهی شیمیایی) COD، (اکسیژن خواهی بیوشیمیایی) BOD و (اکسیژن محلول) DO سه ایستگاه اندازه گیری شامل ایستگاه های ریگ چشمه، پل تجن (میان دست) و کردخیل با استفاده از اطلاعات اداره محیط زیست و شرکت آب منطقه ای مازندران انجام شد. نتایج نشان داد که حداکثر ظرفیت پذیرش مواد زاید توسط رودخانه (توان خودپالایی) مربوط به حد فاصل پل تجن و کردخیل به میزان 346/7485 تن در روز و حداقل آن مربوط به حدفاصل بین ریگ چشمه و پل تجن به مقدار 6805/102تن در روز است. این روند نشان می دهد که با حرکت از بالادست رودخانه به سمت پایین دست رودخانه، توان خودپالایی رودخانه بیشتر می شود.

تجن، محیط زیست، آلاینده، رودخانه، خودپالایی، پساب.