الهام مومن زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد موسسه ژیوفیزیک دانشگاه تهران
فرهنگ احمدی گیوی - دانشیار موسسه ژیوفیزیک دانشگاه تهران
سمانه ثابت قدم - استادیار موسسه ژیوفیزیک دانشگاه تهران

در مقاله حاضر اثرات احتمالی دورپیوند نوسان اطلس شمالی (NAO) بر میزان آلودگی هوای منطقه شهری تهران بررسی شده است. با استفاده از شاخص روزانه NAO و شاخص کیفیت هوای مربوط به دوره های با هوای آلوده و سالم در بازه مورد مطالعه، ابتدا تاخیر زمانی تاثیر NAO برای هر دوره تعیین شده است. سپس داده های روزانه ERA-interim پایگاه داده مرکز اروپایی پیشبینی میانمدت وضع هوا (ECMWF) از 1979/12/01 تا 2017/02/28 برای بررسی شرایط دینامیکی به کار رفته است. نتایج وجود همبستگی بین شاخص روزانه NAO و شاخص کیفیت هوای دوره های با هوای آلوده و سالم را نشان میدهد. در دوره های با هوای آلوده و با درنظر گرفتن تاخیر زمانی مربوطه، به طور نسبی بیشتر فاز مثبت NAO و در دوره های با هوای سالم بیشتر فاز منفی NAO حاکم بوده است. در ادامه، با انتخاب یک دوره هوای آلوده و یک دوره هوای سالم که در آنها به ترتیب عمدتا فاز مثبت و فاز منفی NAO استقرار داشته است، میانگین بی هنجاری برخی پارامترهای هواشناختی برای بازه زمانی ده روزه وکل روزهای هر دوره، محاسبه و تحلیل شده است. نتایج نشان میدهد زمانی که فاز NAO مثبت است، به دلیل انحراف جریانهای جوی به سمت شمال اروپا، فرارفت هوای گرم و مرطوب به منطقه رخ میدهد؛ حال آنکه خاورمیانه شرایط سرد و خشک دارد. از سوی دیگر، زمانی که فاز NAO منفی است، با قویتر و مداری شدن جریانها و فرارفت رطوبت و دمای کمتر از اقیانوس اطلس به سمت شرق، کیفیت هوا بهبود پیدا میکند.

دورپیوند نوسان اطلس شمالی، شاخص کیفیت هوا، تاخیر زمانی، فاز، میانگین بی هنجاری.