مروری بر نقش و کارکرد رسانه های گروهی در مدیریت بلایا و بحران ها

زمینه و هدف: مدیریت بلایا و بحران ها به سبب ماهیت متنوع، پیچیده و مبهم در عصر حاضر، بسیار دشوار می باشد. رسانه ها در زمان وقوع بحران از ابزارهای کارآمد و بهنگام می باشند. از آنجایی که بحران ها و رسانه های گروهی هر دو جزء جدایی ناپذیر جوامع بشری می باشند، نقش اجتناب ناپذیری در جامعه دارند. رسانه ها می توانند تاثیرات مثبت ومنفی زیادی در جوامع داشته باشند و این کارکرد می تواند در زمان بحران به صورت دو جانبه عمل کرده، هم منجر به بهبود وضعیت بحرانی از طریق اطلاع رسانی دقیق و منطبق با نیازهای جامعه آسیب دیده شود و هم باعث ایجاد ترس و وحشت در جامعه باشد. از آنجایی که بحران ها آبستن شایعات متفاوت می باشند. بنابراین نقش رسانه های جمعی بهعنوان پل ارتباطی بین مدیران بحران و مردم جامعه اعم از آسیب دیدگان و سایر مردم و حتی جوامع بین المللی بسیار حایز اهمیت و حساس است. روش کار: این مطالعه مروری با استفاده از کلمات کلیدی بلایای طبیعی، رسانه های گروهی، کارکرد رسانه Role of media, Disaster انجام و مقالات منتشر شده در بازه زمانی 2008 تا 2016 در پایگاه های علمی Google ،PubMed SID ،Scholar استخراج و از میان مقالات مرتبط با مفهوم نقش و کارکرد رسانه های گروهی 20 مقاله انتخاب و وارد مطالعه و مورد ارزیابی کیفی قرار گرفتند. یافته ها: بر اساس مرور کیفی مقالات، مطالعات و پژوهش های مختلف نشان داده اند که رسانه ها می توانند نقش حیاتی در مراحل قبل، حین و بعد از بحران بازی کنند. نیازهای مخاطبان در مرحله پیش از بحران شامل نیاز به آگاهی، آمادگی و اطمینان و در مرحله حین بحران شامل نیاز به اطلاعات، امنیت و همبستگی و در مرحله پس از بحران شامل نیاز بهپیگیری، امید بخشی و یادگیری است. رسانه ها کارکردهای بسیار مهمی در ابعاد مختلف بحران دارند و مشارکت آنها برای مدیریت بهینه بحران بسیار ضروری است. کارکردهای رسانه ها در مرحله پیش از بحران شامل آگاه سازی و هشداردهی، آموزش مصون سازی و دیده بانی و در مرحله وقع بحران شامل خبر رسانی، دروازه بانی اطلاعات و همراه سازی و نیز جلب مشارکت همگانی و در مرحله پس از بحران شامل پاسخ طلبی، آرامش بخشی و تحلیل گری است.نتیجه گیری: قابلیت گسترده رسانه ها در جذب مخاطب انبوه وشکل دهی به افکار عمومی آن ها را به ابزاری توانمند در مدیریت بحران تبدیل کرده است. بنابراین پیشنهاد می شود، برای مدیریت اثربخش در تمامی مراحل بحران از طریق رسانه، کارکرد های آن در تمامی مراحل شناسایی شود و در مراحل دیگر نیز اولویت بندی کارکردهای رسانه ها انجام گیرد.

کلیدواژه ها:

بلایای طبیعی ، کارکرد رسانه ها ، رسانه های گروهی