حامد صافی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

بررسی درزمانی و همزمانی، دو نگرشی هستند که از زبان شناسی نوین سرچشمه گرفته اند. در بررسی درزمانی به تحول پدیده در بستر تاریخی و در نگرش همزمانی به پدیده بدون گذر زمان پرداخته میشود. خدای نامه ها، به عنوان متونی که در دوره ساسانی تدوین یافته اند، در بستر تاریخی از زمان تدوین تا سرایش شاهنامه فردوسی دچار دگرگونی شدهاند. تواریخ عربی، که در سده های نخستین اسلامی تدوین شده اند، تنها متونی هستند که بازمانده خداینامه ها در آنها دیده میشود. تحلیل درزمانی اسطوره کیومرث در شاهنامه فردوسی و تواریخ عربی، تغییرات این اسطوره را در گذر زمان به خوبی آشکار می سازد. انگیزه های متفاوت نویسندگان ومولفان تواریخ و شاهنامه، اعتقادات مذهبی اسلامی آنها و آشناییشان با روایات سامی و اسلامی، از مهمترین دلایل دگرگونی در اسطوره کیومرث بوده است. تبدیل کیومرث از شخصیتی صرفا اسطوره ای به شخصیتی تاریخی در متون تاریخی دوره اسلامی به وضوح دیده میشود.

کیومرث، شاهنامه فردوسی، تواریخ عربی، خداینامه، بررسی درزمانی