ملیحه سرابی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور مشهد

اگر بخواهیم داستان بانوگشسب نامه را با رویکرد جنسگرایی در ادبیات حماسی و همچنین فرهنگ ایرانی بررسی کنیم، تفکر نابرابر جنسی، که از ویژگیهای بارز فرهنگ ایرانی است، در لابه لای داستانی که زنی پهلوان، قهرمان آن است به چشم می آید. در این منظومه، عشق برای زن قهرمان داستان معنای سرافکندگی دارد و ازدواج به اختیار دیگران صورت می گیرد. عاشق شدن خاص مردان است وجامعه از زن پهلوان انتظار پنهان کردن این غریزه را دارد و بیگمان عشق و بیان آن را دور از شان قهرمان زن میداند. ازدواج بانوگشسب با سی و هشت مورد ازدواجی که در شاهنامه شرح داده شده متفاوت است. در ادبیات حماسی ازدواجها به دو صورت است: -1 بازمانده دوران زنسالاری است، که ازدواج براساس پیشنهاد و انتخاب زن صورت میگیرد، مانند ازدواج تهمینه با رستم؛ یا اینکه زن از طریق فرستاده پیشنهاد میدهد. مثل ازدواج رودابه با زال -2 خاص دوره مردسالاری است، که با انتخاب و پیشنهاد مرد انجام میشود.مانند ازدواج کیکاووس با سودابه و یا بنا به صلاحدید سیاسی صورت میگیرد مانند ازدواج سیاوش با فرنگیس. در بانوگشسبنامه، ازدواج به شیوهای نو و مشروط به انجام کاری دشوار از سوی خواستگار است.در این جستار، ضمن بررسی عشق و شیوه همسرگزینی در بانوگشسب نامه، تفاوتها و شباهتهای آن با شاهنامه مورد بررسی قرار میگیرد.

بانوگشسب نامه، شاهنامه، عشق، ازدواج ، همسرگزینی