ملاحظات هندسی و پرتوسنجی برای آشکارسازی و مستند نگاری کاروانسراها

شناسایی و مستند نگاری آثار باستانی در کشور ایران برخلاف کشورهای پیشرفته جهان از سالیان گذشته به شکل سنتی انجامشده که این امر سبب پایین آمدن سرعت کار و بالا رفتن هزینه های اقتصادی و همچنین خطای محاسباتی شده است. اما باروی کار آمدن تصاویر ماهواره ای تحقیقات بر روی شناسایی آثار باستانی با استفاده از این تصاویر و همچنین عکس های هوایی و زمینی و ادغام آنها آغازشده که رونق این تحقیقات میتواند زمینه ساز صرفه جویی در زمان، هزینه و نیروی کار شود و از سویی میزان اطمینان این روش نیز نسبت به روش دستی بالاتر است که استفاده از این فناوری در کشور ایران که دارای پتانسیل بالا درزمینه میراث فرهنگی و آثار باستانی بوده، میتواند منجر به تحول بالایی در این حوزه شود. هر یک از مناطق دارای آثار باستانی در دل خود یکسری ویژگی های پرتوسنجی و هندسی پنهان کرده اند که با استفاده از این ویژگی های خاص میتوان مناطق مشکوک به وجود آثار باستانی را شناسایی کرد. وجود تعداد زیادی کاروانسرای باستانی در کشور ایران، آشکارسازی و مستند نگاری این نوع از آثار را ضروری میکند که برای دستیابی به این هدف و با استفاده از فناوری سنجش ازدور و بهره گیری از تصاویر هوایی، ماهواره ای و همچنین عملیات پردازشی باید ویژگی های پرتوسنجی و هندسی کاروانسراها بررسی شوند. در این مقاله بامطالعه و بررسی انواع کاروانسراهای کهن ایرانی و بررسی ویژگیهای معماری و همچنین اجزایی آنها متناسب با اقلیم، دوره زمانی و همچنین موقعیت مکانی سعی در استخراج ویژگیهای هندسی و پرتوسنجی متناسب و منحصربه فرد با کاروانسراها شده است، سپس ویژگی هایی که از طریق فناوری سنجشازدور قابل استخراج هستند، به تفکیک بیان شده است. مزیت ویژگی های استخراج شده، منحصربه فرد بودن آنها برای مطالعه موردی کاروانسرا و قابلیت استخراج آنها از طریق تصاویر ماهوارهای و الگوریتم های پردازشی است. استفاده از تصاویری باقدرت تفکیک مکانی و طیفی بالا در این راستا میتواند بسیار کارساز باشد اما به توجه به محدودیت ها در دسترسی به این داده ها، داده های موردنیاز شامل تصاویر ماهواره ای باقدرت تفکیک مکانی متوسط و پایین و همچنین عکس های هوایی همراه با ادغام آنها پیشنهادشده است. به کارگیری الگوریتم های استخراج لبه و شاخص های گیاهی و همچنین شاخصهای مربوط به عناصر مختلف خاک در ادامه میتواند در این راستا کارساز باشد که روش تشخیص شکل به صورت اتوماتیک و الگوریتم های تناظر یابی درنهایت میتواند سبب استخراج آثار باستانی شود.

کلیدواژه ها:

سنجش ازدور ، میراث طبیعی ، مستند نگاری کاروانسراها ، آشکارسازی آثار باستانی