وحید کاویان - دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی نقشه برداری، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
عباس مالیان - استادیار مهندسی نقشه برداری، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
محمدرضا ملک - دانشیار مهندسی نقشه برداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

حفظ و احیای میراث فرهنگی از وظایف مهم دولت ها و رعایت موازین آن برای مدیران و مجریان طرح های عمرانی و شهرسازی الزامی است. امروزه با رشد سریع شهرنشینی و گسترش فناوری های نوین که ساخت و ساز را تسریع و تسهیل نموده است، لزوم توجه بیشتر به لزوم پایش حریم و چشم انداز میراث فرهنگی افزایش یافته است . درصورت بی توجهی به این موضوع، آسیب های جبران ناپذیر به میراث فرهنگی وارد خواهد شد. طبق اصول و موازین علمی بین المللی که توسط انجمن جهانی بناها و محوطه های باستانی (ICOMOS)تصویب شده است برای میراث فرهنگی حریم هایی با درجات مختلف پایش و نیز چشم انداز )منظر( تعریف می شود که برای هریک نوع ویژه ای از مراقبت و محدودیت های خاص از نظر ساخت و ساز و دخل و تصرف تعیین شده که باید توسط طراحان و دست اندرکاران عمران، معماری و شهرسازی رعایت شود که متاسفانه در ایران این مهم تاکنون مورد توجه جدی قرار نگرفته است که درنتیجه، میراث فرهنگی و نماهای شهری کشور تحت تاثیر پیامدهای نامطلوب این موضوع قرار گرفته اند. حریم بناهای تاریخی از دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار می گیرد که یکی از آنها حریم چشم اندازی )بصری( می باشد. بر اساس تعریف حریم بصری و چشم اندازی و تاکید برحفظ پیوند دیداری دوسویه )دید از اثر تاریخی به بیرون و دید از بیرون به اثر تاریخی(، چشم اندازهای طبیعی و فرهنگی باید مطابق با ضوابط حریم تحت حفاظت قرار گیرند و از آلودگی بصری آنها جلوگیری شود. برای دستیابی به این مهم لازم است به روش دقیق مهندسی اطلاعات مکانی و با انجام تحلیلهای مکانی مناسب از قبیل مدل سازی رقومی رویه ) DSM (، مطالعه همبینی 1 ، بررسی خط دید و تولید نقشه های میدان دید، اقدام به محاسبه نواحی ایمن و نواحی در خطر آلودگی بصری نمود. در این پژوهش، حریم بصری و چشم انداز یکی از مهمترین آثار تاریخی ایران یعنی برج طغرل مورد بررسی قرار می گیرد و جهت تحلیل و تعیین میزان آسیب پذیری و مخدوش شدن چشم انداز این اثر تاریخی، از تحلیلهای خط دید و میدان دید استفاده شده است.

مستندنگاری، آسیب پذیری، حریم بصری، میراث فرهنگی، برج طغرل