عبداله طلوعی آذر - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه
زینب خوشبخت قلقاچی - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی

مقابله عقل و عشق در شعر غنایی و عرفانی ایران دامنه گسترده ای دارد. و شاعران در این زمینه مضمون های دلنشینی ابداع کردهاند. فلاسفه و صوفیه همواره در طریق وصول به حق و دستیابی به مقصود اختلاف نظر داشته اند، حکیم فلسفی عقل را وسیلهادراک حقایق و معانی میداند اما عرفا معتقدند که فلسفه تکیه بر عقلی دارد که از دایره محسوسات فراتر نمی رود در حالیکه عشقبال و پری به سالک می بخشد که آسمان فرش زیر پای عارف میشود و سر او به طیر تبدیل میگردد بنابراین سالک باید عقل و دلیل را کنار نهاده با قدم عشق در پی معشوق رود و حتی بعضی از صوفیه چون نجم الدین رازی، نفی عقل را اساس فکرو اعتقاد خود قرار داده اند. شاعرانی چون سنایی، عطار ومولانا و خود جامی هم از نکوهش عقل سخن ها رانده اند، ارتباط میان عقلو عشق و مناسباتی که میان این دو برقرار است و رابطه این دو با دل به عنوان محل تجلی انوار الهی موضوعی دلچسب در ادبیاتعرفانی است.

جامی، عشق، عقل، جنون، دل