عیسی ایلیاتی - کارشناس ارشد عمران مدیریت منابع آب، دانشگاه یزد
محمدرضا مزدیان فرد - گروه مهندسی شیمی، دانشکده مهندسی، دانشگاه کاشان
نصرت اله امانیان - گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی ، دانشگاه یزد

گاهی در طبیعت ساختارهای زمین شناسی همانند دایک ها، گسل ها یا لایه های کمتراوا باعث انسداد جریان های زیرسطحی شده و سد زیرزمینی طبیعی را به وجود می آورند. این مطالعه در حاشیه شرقی بند ریگ آران و بیدگل انجام شده است. در فاصله کمتر از 100 متری نوار پوشش گیاهی موجود و در تراز پایین تر، رودخانه فصلی قرار دارد که آب شور را به سمت دریاچه نمک هدایت می کند ولی منبع آب شیرین به سمت آن زهکش نمی گردد. برای بررسی های زیرسطحی منطقه داده های ژیوفیزیکی با استفاده از ژیورادار ( GPR ) برداشت گردید و مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد سرهای به ضخامت 10 تا 40 متر بر روی بستر مارنی رسی تشکیل شده است و در مرز غربی رودخانه آب شور دیوارهای نمکی ایجاد شده که از زهکش شدن آب شیرین سفره به سمت رودخانه جلوگیری می کند. در حقیقت نمونه منحصر به فردی از سد زیرزمینی طبیعی نمکی به مرور زمان تشکیل شده است که علاوه بر ذخیره جریان های زیرسطحی از کاهش کیفیت آب ذخیره شده نیز جلوگیری می کند. نتایج علاوه بر اهمیت شناخت ساختارهای زمین شناسی در تشکیل منابع آب به لزوم حفاظت از ساختارهای طبیعی در حفاظت از منابع پایدار آبی تاکید دارد.

سد زیرزمینی طبیعی، ژیورادار، بند ریگ آران و بیدگل