فرشاد فتحیان - گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان
هادی ثانی خانی - گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان

اخیرا مدل های واریانس ناهمسان شرطی خودهمبسته تعمیم یافته ( GARCH ) به منظور حذف کردن اثر ARCH موجود در سری باقیمانده های حاصل از مدل های خطی سری زمانی برازی یافته به داده های هیدرولوژیکی، بکار گرفته می شوند. اثر ARCH وجود رفتار غیرخطی و غیرایستایی فرآیندهای هیدرولوژیکی را در قالب رفتار غیرخطی واریانس باقیمانده ها نشان می دهد. در این مقاله، ارزیابی تغییرات رفتار واریانس باقیمانده ها با استفاده از مدل خطای برازش یافته ARMA-GARCH ، بر داده های دبی روزانه 6 ایستگاه آبسنجی حوضه بالادست سد زرینه رود انجام می شود. با استفاده از این مدل خطا، رفتار میانگین داده ها با استفاده از مدل خطی ARMA و رفتار واریانس باقیمانده داده ها با استفاده از مدل غیرخطی GARCH مدل سازی می شود. بر اساس رفتار واریانس ناهمسان شرطی فرآیندهای هیدرولوژیکی، نگرش واریانس شرطی منطقه ای به منظور بررسی کردن رفتار تغییرات جریان رودخانه ها پیشنهاد می شود. نتایج پژوهش نشان داد که اثر ARCH در تمامی سری های زمانی دبی وجود دارد که نشان دهنده وجود رفتار غیرایستایی دبی ها می باشد. علاوه بر این، رفتار تغییرات واریانس های شرطی برای جریان رودخانه ها مشابه می باشد و میزان درجه تشابه برای ایستگاه های بالادست و پایین دست متفاوت می باشد. همچنین، واریانس منطقه ای وابسته به زمان می باشد و می تواند برای پژوهش های بیشتر در مقیاس منطقه ای استفاده شود.

دبی روزانه، غیرخطی، غیر ایستایی، واریانس شرطی، GARCH ، زرینه رود