محمد رضا کامی - کارشناس ارشد اقتصاد، دانشکده اقتصاد و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
محمد میرزایی نژاد - استادیار، دانشکده اقتصاد و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

سرمایه گذاری مستقیم خارجی به عنوان نیروی محرک اصلی در توسعه ی اقتصادی کشورهای در حال توسعه به شمار می رود. جدای از مزایای درآمدی، سرمایه گذاری مستقیم خارجی نقش مهمی در افزایش سرمایه انسانی در همه ی کشورهای در حال توسعه دارد. اگرچه سرمایه گذاری مستقیم خارجی عامل رشد اقتصادی است ولی در صورتی که سرمایه انسانی از حد آستانه کمتر باشد، سرمایه گذاری مستقیم خارجی نه تنها اثر مثبت بر رشد اقتصاد نخواهد داشت بلکه اثر آن منفی نیز می باشد. بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، در این مقاله سعی بر آن است که تاثیر سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر سرمایه انسانی کشورهای منتخب عضو اوپک در بازه زمانی 2002 تا 2015 مورد بررسی قرار گیرد. نتایج نشان می دهد که شاخص سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر سرمایه انسانی کشورهای عضو اپک تاثیر (مثبت و منفی) دارد. افزایش سرمایه گذاری مستقیم خارجی دو تاثیر متفاوت بر سرمایه انسانی کشورهای مورد بررسی دارد. اولا با افزایش سرمایه گذاری مستقیم خارجی علم و دانش جدید در کشورها وارد می گردد و از طرفی سرمایه گذاران مجبور به تعلیم سرمایه انسانی کشور مربوطه می گردند و همین مسیله سبب تاثیر مثبت سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر سرمایه انسانی می گردد. از طرفی در بعضی از کشورها با وجود ورود سرمایه گذاری خارجی، سرمایه گذار اقدام به ورود تکنسین های خود نموده و نیروی های داخلی مورد تعلیم قرار نمی گیرند و همین مسیله سبب تضعیف سرمایه انسانی داخلی می گردد و بنابراین در بلند مدت تاثیر این نوع سرمایه گذاری بر سرمایه انسانی منفی خواهد بود. همچنین بر اساس نتایج مدل، متغیرهای تولید ناخالص داخلی، نسبت وجوه ارسالی نیروی کار وصادرات نیز بر سرمایه انسانی تاثیرگذار هستند.

سرمایه گذاری مستقیم خارجی، سرمایه انسانی، پنل دیتا، کشورهای عضو اپک