زهره آبیار - کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه صنعتی جندی شاپور، دزفول، ایران
نورمحمد منجزی - دکتری طراحی شهری، استادیار دانشگاه صنعتی جندی شاپور

امروزه شهر ها به عنوان یکی از شناخته شده ملموس ترین فضا های جمعی محسوب می گردند که در پوسته ای کالبدی-عینی، به منصه ظهور رسیده منظر آن قابل درک می گردد؛ که خیابان ها، به عنوان یکی از ارکان اصلی سازنده شهر، سهم بسزایی در تشکیل پوسته کالبدی آن دارد. با توجه به آهنگ سریع تغییرات سبک های معماری شهری، جداره به عنوان نمونه ای خرد از پوسته کالبد خیابان، بیشترین تاثیرپذیری را از این تغییرات دارد. نتیجه این تغییرات سریع، عدم همخوانی کالبد خیابان ایجاد جداره هایی ناهماهنگ است که باعث کاهش کیفیتات متنوع شهری می شود. یکی از این کیفیات، کیفیت بصری است که میزان اهمیت آن به درک شهر توسط قوه باصره برمی گردد. این کیفیت از مهمترین مولفه های سازنده منظر خیابان به شمار می آید به گونه ای که از نقش آن در سیر تکامل منظر شهری خصوصا بعد کالبدی- عینی نمی توان غافل بود. در این بین یکی از مهمترین دلایل افت کیفیت بصری جداره ها، عدم شناخت عناصر مهم سازنده جداره است که بطور مستقیم غیر مستقیم بر کیفیت بصری تاثیری منفی می گذارد. لذا ایجاد زمینه برای ارتقاء ساماندهی کیفیت بصری جداره ها، منوط به شناخت دقیق عناصر کیفیات بصری وابسته به آن ها می باشد. در این پژوهش جهت تعیین عناصر دارای اولویت از روش تحلیل محتوا همچنین مطالعه اسناد نظریات متخصصین، تجربیات موفق شهرسازی راهنمای طراحی- اجرایی در زمینه طراحی بهبود جداره استفاده شده است. در این راستا، مطالعه پیش رو با هدفی کاربردی، در پی تعیین عناصر کالبدی سازنده موثر بر کیفیت بصری جداره خیابان است. طبق مطالعات گسترده تحلیل اطلاعات، یافته ها حاکی از آن است که عناصر کالبدی موثر دارای اولویت بر زیبایی کیفیت بصری جداره ها به ترتیب شامل تابلو های تبلیغاتی، بازشو ها، مصالح سایبان ها هستند. در نتیجه با توجه به شناخت اولویت عناصر جداره در بعد کالبدی- عینی، می توان زمینه ارتقاء کیفیت بصری جداره ها در جهت ایجاد یک منظر خیابانی مطلوب را پدید آورد.

کیفیت بصری، جداره، جداره تجاری، عناصر کالبدی، خیابان تجاری