سیدجواد خاتمی سبزواری - دانشگاه حکیم سبزواری
محدثه ترابی دلوی - دانشگاه حکیم سبزواری
افسانه نخعی پور - دانشگاه حکیم سبزواری

نهضت شیعی سربداران که پس از مرگ ابوسعید، آخرین ایلخان مغول شکل گرفت، از جمله رخدادهای مهم تاثیرگذار در طول تاریخ سرشار از فراز نشیب ایران است. در ایران زمین که بسیاری از مردمان آن از دیرباز دلبسته خاندان علی(ع) بودند، تشیع روزبه روز بر گستره نفوذ خویش می افزود در خراسان نیز که از سالیانی بسیار دور پایگاه عمده تشیع بود، این روند شدتی دوچندان یافت؛ از این رهگذر، عالمی به نام شیخ خلیفه در پی او شاگرد نامدارش، شیخ حسن جوری، به تبلیغ مرام خویش که الهام گرفته از تشیع تا اندازه ای مکاتب عرفانی بود پرداختند. اوج فعالیت اینان در منطقه سبزوار بود. شیخ حسن جوری کوشید تا پیروان خویش را متحد نماید. زمینه برای قیام علیه ظلم ستیزی مغول، منتظر یک جرقه بود. رفتار ناهنجار ایلچیان مغول، کاسه صبر را لبریز زمینه ایجاد نهضت را فراهم ساخت از جمله ویژگی های این نهضت: مذهب تشیع، بیگانه ستیزی، مساله مهدویت، حکومت غیرموروثی عد مردمی این قیام است. رفتار متواضعانه برخی از امیران سربدار با مردم، که عاری ازهرگونه تشریفات بود، فاصله حجاب بین حکومت مردم را کاست اعتقاد به ظهور امام زمان(ع)، ارتباط امیران سربدار با علمای شیعی، به ویژه خواجه علی موید با شهید اول، ضرب سکه های شیعی، از جمله اقدامات موثر در گسترش مذهب تشیع بود؛ اقداماتی که الگویی برای شکل گیری قیام هایی در سایر شهرها همچون مازندران، کرمان سمرقند و... گردید.

سربداران، گسترش تشیع، خراسان، دولت شیعی.