فاطمه فروزانفر - دانشجوی سال ششم،دانشکده دامپزشکی،دانشگاه فردوسی مشهد،
حمیدرضا فدایی - دانشجوی سال ششم،دانشکده دامپزشکی،دانشگاه فردوسی مشهد،
امیر افخمی - استادیار فارماکولوژی،دانشکده دامپزشکی،دانشگاه فردوسی مشهد

در سال های اخیر مطالعه سلولهای بنیادی در بسیاری از حوزه های علوم مطرح بوده است. از جمله می توان به جنین شناسی، رشد تکوین سرطان بویژه از نظر ملکولی پزشکی پیوند اشاره کرد. سلول های بنیادی دارای دو ویژگی منحصر به فرد تکثیر نامحدود تمایز به سایر بافت ها می باشند که از این دو ویژگی می توان برای ترمیم بافت ها ارگان ها استفاده کرد. سلول های بنیادی می توانند از نوع سلول های جنینی یا سلول های بالغ باشند. در این میان سلولهای جنینی خاصیت تمایز بهتری نسبت به سلول های بالغ دارند، ولی امکان توموری شدن در بافت یا ارگان به کار رفته، استفاده از این سلول ها را با محدودیت هایی مواجه می کند. اغلب مطالعات در مورد ویژگی تمایز پذیری این سلولها، بر روی سلولهای بنیادی مغز استخوان صورت گرفته است. به دنبال انتقال سلولهای مغز استخوان به موش، این سلولها به شماری از سلولهای متفاوت از جمله عضله اسکلتی، قلبی، سلولهای اندوتلیال، سلولهای کبدی مغزی تمایز می یابند. در سالهای اخیر منابع مختلفی از سلولهای بنیادی مثل مغز استخوان، عروق محیطی، بندناف، بافت چربی، فولیکول مو پوست برای تسریع کردن پاسخ التیام زخمهای حاد مزمن بکارگرفته شده اند. تحقیقات نشان می دهند که سلولهای بنیادی مغز استخوان مثل سلولهای بنیادی مزانشیمی سلولهای اجدادی در فرایند التیام زخم شرکت می کنند. این سلولها قدرت تکثیر نسبتا بالایی داشته به رده های مختلف سلولی با منشا مزودرمی غیر مزودرمی متمایز می شوند. تزریق مستقیم سلولهای بنیادی مزانشیمی یا سلولهای پیش ساز اندوتلیال به بافتهای مجروح، تسریع در روند التیام زخم را از طریق آزادشدن فاکتورهای رشد التهابی به دنبال دارد. اگرچه نتایج مطالعات انجام گرفته، دورنمای روشنی از بکار گیری سلول های بنیادی در روند التیام زخم را نشان می دهند، اما هنوز در مورد نحوه چگونگی بهره گرفتن از این سلول ها به طور بالینی در بهبود روند های التیام زخم مطالعات بیشتری مورد نیاز است.

سلول بنیادی، التیام زخم