ابراهیم یاقوتی
فرید بیرانوند

مسیولیت حمایت، مفهومی جدید در حقوق بین الملل می باشد که در سال های اخیر به منظور جلوگیری از تکرار مناقشات مرگبار نقض حقوق بنیادین بشر در بوسنی، کنگو، کوزوو، رواندا، سودان اوگاندا، مطرح گردیده است. مطابق این مفهوم، حاکمیت ملی دولت ها جامعه جهانی در حمایت از نوع بشر در برابر نسل کشی، جنایات جنگی، پاکسازی نژادی جنایت علیه بشریت بطور مشترک مسیول شناخته می شوند. باوجود آنکه این مفهوم در اوایل دهه اول قرن بیست یکم مطرح شد اما به سبب نیاز روز افزونی که جامعه جهانی در رابطه با ممانعت از فجایع انسانی احساس مینمود، خیلی زود در ادبیات حقوق بین الملل به آن پرداخته شد تا آنجا که این مفهوم در قطع نامه اجلاس سران کشورها در سال 2005، مورد پذیرش رهبران جهان قرار گرفت. در چهارچوب مفهوم مسیولیت حمایت، مسیولیت اولیه حمایت از غیرنظامیان بر عهده حاکمیت می باشد در مرحله بعد، چنانچه حاکمیت مسیولیت خود را در حمایت از غیرنظامیان انجام ندهد، مسیولیت ثانویه به عهده جامعه جهانی خواهد بود. با نگاهی به جنایات مورد بحث در قالب مسیولیت حمایت، متوجه میشویم که این جنایات یا توسط دولت یا تحت حمایت دولت (با چراغ سبز دولت) انجام می گیرند. به همین خاطر است که مسیولیت حمایت بیشتر بر مسیولیت جامعه جهانی تاکید دارد. به بیان سادهتر در بحران هایی که جنایات چهارگانه رخ می دهند، حاکمیت دولت یا ناتوان از انجام مسیولیت حمایت است یا مایل به انجام مسیولیت خود نمی باشد؛ که در این صورت جامعه جهانی مسیولیت حمایت از غیرنظامیان را باید عهده دار شود