بررسی سه عنصر معماری منظر، آب، نور و گیاه در شعر حافظ

کاربرد و نقش عناصر معماری در شعر حافظ جالب توجه بوده و بررسی داده های حاصل از تحقیق نشان می دهد که تقریبا از میان هر 5 یا شش غزل، در یکی، کلمات دال بر عناصر معماری وجود دارد. به طوری که گستره حضور مفاهیم معمارانه در شعر حافظ وسیع تر از زمینه ای است که در این مجال به آن پرداخته شود. از دیرباز پیوندی ناگسستنی میان معماری و ادبیات در ایران برقرار بوده است. به عنوان مثال، هم در عناصر تزیینی معماری می توان شاهد کتیبه های اشعار ادیبان بود و هم در اشعار ادیبان می شود اشاراتی به معماری و عناصر وابسته به آن را جستجو کرد. پیوستگی میان شعر، نقاشی، موسیقی و معماری به حدی است که با تکیه بر تمامی آنها می توان، در فراگیری رازها و رمزهای حاکم بر جهان هستی توفیق بیشتری یافت. با مروری در دیوان اشعار حافظ در می یابیم که این شاعر بالغبر هشتاد بار از لفظ عناصر اصلی وابسته به معماری همچون ایوان، حوض، رواق، شبستان، طاق، قصر، کاخ، کنگره، گنبد و محراب استفاده کرده است. فارغ از به کارگیری کتیبه ها و کاشی های نفیس مزین به اشعار بزرگان ادب پارسی در معماری، از آنجایی که مفهوم اشعار در بردارنده تفکرات و عقاید جامعه ای بوده که شاعر در آن می زیسته، می توان کاربردهای مادی و معنوی عناصر معماری را در کلام این شاعران جستجو کرد. در این مقاله از میان تمامی عناصر معماری منظر به بررسی سه عنصر آب، گیاه و نور پرداخته شده است. اگرچه در این مقاله با رویکرد کمی به بررسی این عناصر پرداخته شده اما این به مفهوم، اتخاذ رویکردی مقداری نبوده بلکه به کمک آن حضور عناصر معماری را در اشعار حافظ نشان می دهیم که به کشف هویتی معمارانه در اشعار حافظ می رسیم.

کلیدواژه ها:

شعر حافظ ، معماری منظر ، آب ، گیاه ، نور