محمدعلی مبینی - استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
علیرضا آل بویه - استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

لغزش معناشناختی یکی از لغزش گاه های رایج در مباحث علمی است و زمانی رخ می دهدکه شخص متفکر هنگام بحث و نظریه پردازی درباره یک موضوع، از قلمروی معناییمورد نظرش فاصله بگیرد و به وادی معنایی دیگری بیفتد. پرسش اصلی این مقاله آن استکه آیا می توان گفت برخی نظریه های اخلاقی نیز دچار لغزش معناشناختی شده اند و اگرآری، این لغزش چگونه روی داده است هدف این تحقیق آن است که از این منظر بهبررسی نظریه های غای تگرا بپردازد و وقوع لغزش معناشناختی و چگونگی آن را در ایننظریه ها واکاود. برای دستیابی به این هدف، از روش تحلیل مفهومی استفاده شده است؛به این صورت که با تحلیل مفهوم ارزش ، پس از تفکیک معانی مختلفی که از آن اراده می گردد، معنای مورد نظر در مباحث فلسفه اخلاق تعیین شده و سپس مطابقت یا عدممطابقت نظریه های غایت گرا با این معنا بررسی گردیده است. با بررسی های به عمل آمدهاین نتیجه به دست آمد که نظریه های غایت گرا در فلسفه اخلاق و به طورخاص نظریه استادمصباح یزدی در معرض چنین اشکالی هستند. در نظریه ایشان با نادیده گرفتن معنای ارزشاخلاقی، به جای آنکه از واقعی تداشتن ارزش اخلاقی اعمال دفاع شود، از واقع یبودنارزش ابزاری آنها برای رسیدن به نتایج مطلوب دفاع شده است.

ارزش اخلاقی، ارزش ابزاری، لغزش معناشناختی، غایت گرایی، آیت الله مصباح یزدی