غلامحسن کوشکی - استادیار دانشگاه علامه طباطبایی
رضا موسوی آزاده - کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه علامه طباطبایی

منع تجسس به عنوان یکی از راهکارهای اسلام در زمینه پیشگیری از نقض حریم خصوصیافراد است که در آیات و روایات مورد تاکید قرار گرفته است.حرمت تجسس به صورت مطلق مورد پذیرش معصومین(ع) قرار نگرفته است و قلمروو محدوده این تحریم اسرار شخصی و خانوادگی که با مصالح عمومی جامعه هیچگونهارتباطی ندارد، است؛ اما با این حال قاعده نخستین در این زمینه حرمت و عدم تجاوز به حریمخصوصی اشخاص است.عل یرغم وجود روایات و مباحثی فراوانی که در خصوص حرمت و استثنایات تجسس وجوددارد، اما موضوع مهم من عتجسس به مثابه قاعده فقهی در منابع فقهی و اقوال فقها مورد غفلت قرارگرفته است، در حالی که بحث از امکان تسری شرایط و ضوابط قاعده فقهی در باب منع تجسس،امری است ممکن و لذا اهمیت، قلمرو و آثار منع تجسس، زمینه را برای قاعده سازی آن فراهممی کند. شناسایی منع تجسس به مثابه قاعده فقهی می تواند دارای آثاری بسیار مهم، در بعداجتماعی و هم در بعد حقوقی گردد. این امر به ویژه با تشکیل نظام جمهوری اسلامی و پدیدهنظام سازی اهمیتی مضاعف می یابد.بنابراین در نوشتار کنونی، با روشی تحلیلی و توصیفی، قابلیت تبدیل منع تجسس به عنوانقاعده ای فقهی مورد بررسی قرار می گیرد. از سوی دیگر، آثار و تبعات آن در نظام دادرسیکیفری ایران مورد توجه قرار می گیرد.

تجسس، حریم خصوصی، دادرسی کیفری، قاعده فقهی