محمد شیخ زاده - استادیار دانشگاه بجنورد

خدمت و خدمتگزاری، یکی از عالی ترین مضامین مطرح شده در متون دینی و گفتار و سیره رهبران دینی ما مسلمان است. به رغم بحثها و گفتگوهای فراوانی که در این زمینه میان مدیران و رهبران جامعه ما صورت می گیرد، اما هنوز این مفهوم و مصادیق آن در قالب یک الگوی علمی و مدون ارایه نشده است. حال آنکه حدود چهار دهه از مطرح شدن و عملیاتی شدن الگوی رهبری خدمتگزار در چندین کشور غربی می گذرد. این تحقیق به منظور پر کردن این خط علمی در کشور و با الگو قرار دادن امام خمینی (ره)، به عنوان یک رهبر خدمتگزار، به بررسی اندیشه های آن شخصیت در زمینه رهبری خدمتگزار پرداخته است. هدف از این تحقیق، بررسی سه سوال اساسی چرایی، چیستی و چگونگی رهبری خدمتگزار از دیدگاه امام خمینی (ره) و ارایه یک الگوی جامع در این زمینه است. در این تحقیق که یک پژوهش بنیادی از نوع توصیفی - اکتشافی است، برای بررسی الگوی رهبری خدمتگزار از دیدگاه امام خمینی (ره) از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. برای گردآوری و شناسایی مضامین مرتبط با رهبری خدمتگزار، نخست مبانی نظری و دیدگاه های مختلف صاحب نظران غربی طی سال های اخیر بررسی شد، سپس با بررسی و مطالعه کامل دوره 22 جلدی صحیفه امام، مضمون های مرتبط، استخراج و کدگذاری گردیده و فراوانی آنها شمارش شده اند. به منظور تدوین الگوی جامع رهبری خدمتگزار از دیدگاه امام خمینی (ره)، از نرم افزار تحقیق کیفی 8 NVivo برای انجام تحلیل مضمون استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان میدهند این الگو دارای سه مضمون غالب، پانزده مضمون فراگیر، 35 مضمون سازمان دهنده و 110 مضمون اصلی و 22 مضمون فرعی است. روابط میان این مضمون ها نیز در قالب یک الگو ارایه شده اند. در پایان نیز پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده ارایه شده است.

رهبری خدمتگزار، امام خمینی (ره)، تحلیل مضمون، الگو، صحیفه امام