بی بی زینب حسینی - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه یاسوج
مرتضی ایراوانی - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد

قرایت قرآن، یکی از مهم ترین مسایل تاریخ قرآن کریم است، درباره زمان پیدایش اختلاف قرایات، انتساب آن به پیامبر یا قراء، تواتر قرایات سبع و ... دیدگاه های متعددی از جانب قرآن پژوهان شیعه و اهل سنت ارایه شده است، به نظر می رسد، روشی که تاکنون برای این پژوهش ها، از جانب قرآن پژوهان مسلمان استفاده شده است، بیشتر مبتنی بر اعتماد به گزارش های روایی عصر اموی بوده است، با توجه به امکان وجود جعل و تحریف در گزارش های تاریخی به نظر می رسد، روش مطالعه اسناد و شواهد، در این زمینه روشی سودمند باشد. این پژوهش در پی یافتن پاسخ این پرسش است که؛ آیا قرادتی عمومی و مورد اتفاق قبل از توحید مصاحف عثمان و یا بعد از آن، که با قرایت امروز مسلمانان همخوانی داشته باشد، وجود داشته است آیا قرایت توده مسلمانان در عصر حاضر، براساس روایت حفص از عاصم است، یا همان قرایت العامه در صدر اسلامی است بررسی نمونه ها و شواهد در کتب تفاسیر قرن دوم هجری نشان می دهد، در آن زمان در بین دانشمندانی چون فراء اخفش، ابوعبیده معمر بن مثنی، ... قرایتی وجود داشته که از آن تعبیر به قراءه العامه می شده است، و آن قرایت با قرایت امروز مسلمانان انطباق دارد، این مطالعه با روش مالطعه تاریخی شواهد و مدارک صورت گرفته است. شاهد دیگر، مقایسه نسخه خطی صنعاء از صاحف عثمانی، با مواردی است که تنها حفص از یعاصم، به آ قرایت خوانده است. مصحف صنعاء براساس سایر قرایات است لذا این احتمال وجود دارد که دوره پیدایش اختلاف قرایات، بعد از توحید مصاحف، توسط عثمان بوه است.

قرایت، قراءه العامه، روایت حفص از عاصم، فراء، قرایات سبع