مینا پیرزادنیا - استادیار بخش زبان و ادبیات عرب، دانشگاه ایلام
فرشته آهیخته - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کردستان
طاهره آهیخته - کارشناس ارشد زبان و ادبیات عرب، دانشگاه ایلام

حماسه ها بدون درنگ، بازتابی از روند رویدادها، عناصر و موجودات طبیعی و فراطبیعی زندگی بشری هستند. دخالت و همراهی عناصر زنده طبیعت در کنار ادوات حماسی، تصاویر بسیار زیبایی از عظمت روح حماسه ها را منعکس ساختهاست. از جمله این عناصر، حضور چشمگیر اسب و توصیفات و تصاویر آن در صحنه های مختلف حماسی- رزمی نبردهاست. حماسه شاهنامه بر مبنای اصل حضور خاندان های پهلوانی و ارزش عظیم اسب در کنار عناصر دیگر جنگی، تصاویر زیبایی را از این موجودخلق کردهاست . در مقابل، این عنصر با به کارگیری نسبی آن، یکی از نمودهای پرتکرار نمادینه جانوری و ارزش رزمی در لابه لای حماسه جاهلی اعراب، یعنی دیوان عنتره، است. پژوهش حاضر با روش توصیفی– تحلیلی، به بررسی و مقایسه جایگاه اسب و جلوه های آن در دیوان شعری عنتره بن شداد و شاهنامه فردوسی میپردازد. براساس یافته های این پژوهش، توصیفات حماسی اسب و شخصیت پردازی های میدانی آن به همراه قهرمان، در ایجاد توازن قدرت از مهمترین مضامین مشترک در این دو اثر بوده است؛ با این تفاوت که افق دید عنتره در توصیفات و تشبیهات اسب، نسبت به فردوسی، کوتاه و اشارات او به اصالت نژادی در اینگونه توصیفات اندک است.

حماسه، ابوالقاسم فردوسی، عنتره بن شداد، شاهنامه، دیوان حماسی، اسب.