ابراهیم واشقانی فراهانی - استادیار بخش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور
رضا تواضعی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه شهید مدنی

ادب پایداری معمولا به آثار ادبیای اطلاق میشود که تحت تاثیر شرایطی چون اختناق و استبداد داخلی، نبودآزادی های فردی و اجتماعی، قانون گریزی و قانون ستیزی و مبارزه با بیداد داخلی یا تجاوز بیرونی پدید می آید. ملت های ایران و مصر، از کهن ترین اعصار تا عصر مشروطه ایران و عصر نهضت معاصر عربی، به سبب پیشینه درخشان پایداری در برابر ستم داخلی، تهاجم خارجی و هجمه های فرهنگی، دارای آثاری زرین در ادب پایداری اند. ادب پایداری در عصر مشروطه، جلوهای ویژه پیدا میکند و شاعرانی چون میرزاده عشقی، عارف قزوینی، سید اشرف الدین گیلانی، فرخی یزدی و بهار، بیشترین فعالیت را در این زمینه انجام میدهند، همچنان که نهضت معاصر مصری عربی،- با شعرایی چون حافظ ابراهیم، معروف الرصافی، محمد مهدی الجواهری، محمود درویش، ابراهیم طوقان و امل دنقل گره میخورد. ملک الشعرای بهار و امل دنقل، از شاعران سیاسی و روشنفکر آزادی خواه ایران و مصر هستند که با سلاح فرهنگی، علیرغم گزینش متفاوت از زبان، به مبارزه و افشاگری علیه استبداد داخلی و استعمارگران خارجی پرداخته اند. در این مقاله برآنیم که مطابق شیوه نقد آمریکایی، با مقایسه تطبیقی آثار این دو شاعر، دریچه ای رو به سوی شناخت ادب پایداری در عصر مشروطه ایران و عصر نهضت عربی بگشاییم.

ادب پایداری، ادبیات تطبیقی، ملک الشعرای بهار، امل دنقل، مشروطه، نهضت عربی