اکرم السادات سجادیان - مربی پژوهش، مرکز تحقیقات سرطان پستان جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی تهران
مریم مرادی - کارشناس پژوهش، مرکز تحقیقات سرطان پستان جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی تهران
مهرگان حاجی محمودی - متخصص بیهوشی، بیمارستان امیر اعلم، دانشگاه علوم پزشکی تهران
طاهره میرمولایی - مربی، هیات علمی دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی تهران

برخی از مبتلایان به بیماری های مزمن وصعب العلاج مانند سرطان غالبا جهت کاهش عوارض جانبی بیماری یا پیشگیری از رشد متاستازها به طب مکمل مراجعه می کنند. هدف از این مطالعه بررسی روشهای شایع مورد استفاده و تعیین فراوانی و علل مراجعه بیماران سرطانی به این گونه روشهای درمانی طب مکمل است.روش بررسی: مطالعه بصورت مقطعی بر روی 625 بیمار مبتلا به سرطان انجام شد که در سال 1381 و به مدت 10 ماه به مراکز درمانی بیمارستان امام خمینی(ره) و مرکز پرتودرمانی نوین مراجعه کرده بودند. داده ها با استفاده از پرسشنامه نیمه ساختاری معتبر شده و با رضایت کامل از بیماران جمع آوری شد. شرکت کنندگان در مطالعه دارای متوسط سنی 47/61 سال انحراف معیار (+15/1، اکثر بیماران زن و متاهل بودند و تحصیلات آنها در حد دیپلم بود. در این مقاله دعا و شفا در آنالیز داده وارد نشده و مبنای استفاده از طب مکمل بر سایر روش های مورد استفاده بیماران قرار گرفت.یافته ها: در مجموع 219 نفر از مصاحبه شوندگان یکی از روشهای طب مکمل شامل دعا، انرژی درمانی، هومیوپاتی، گیاه درمانی، یوگا و مراقبه، آب درمانی و مشاوره را استفاده کرده بودند. با خارج کردن 179 نفر استفاده کننده از دعا، تعداد 40 نفر (%6/4) باقی مانده از یک روش طب مکمل به جز دعا استفاده کرده و در آنالیز وارد شدند. در این مطالعه 57 نفر حداقل از یک روش طب مکمل استفاده کرده بودند. از این تعداد بیشترین استفاده از طب مکمل در زمینه انرژی درمانی 20 %35 نفر ، هومیوپاتی 26 %15 نفر و گیاه درمانی 7 % 21 نفر بود. بالاترین میزان مراجعه به طب مکمل در مبتلایان به سرطان پستان (%28/5) بود. بین سطح تحصیلات بیماران با میزان استفاده از شاخه های مختلف طب مکمل ارتباط معنی داری مشاهده شد .(p <0/001) اکثر بیماران خواستار ارایه درمانهای مکمل از طریق پزشک معالج خود بودند .(%80) همچنین در این مطالعه مشاهده شد نیمی از دریافت کنندگان طب مکمل، به خاطر عدم پرسش و راهنمایی از طرف پزشک معالج، در جریان امکان استفاده از طب مکمل قرار نگرفته بودند.نتیجه گیری: به نظر میرسد چنانچه برنامهریزی دقیقی برای پزشکان در زمینه آموزش روشهای کاربردی طب مکمل انجام گیرد، می توان امیدوار بود که در آینده استفاده های صحیح تر و مفیدتری از طب مکمل در ایران به عمل آید. همچنین از بروز عوارض خطرناک استفاده از طب مکمل نیز جلوگیری گردد. اطلاعات بدست آمده در این مطالعه کوششی است جهت شناسایی وضعیت طب مکمل در کشور و میتواند مبنایی برای دیگر مطالعات در زمینه اثر بخشی، فواید و عوارض ناشی از درمانهای طب مکمل باشد.

سرطان، طب مکمل، ارتباط متقابل پزشک و بیمار، ایران.