سعیدرضا خجسته پور - کارشناس ارشد هیدروژیولوژی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، مدیر امور منابع آب نیشابور؛
سرور خرم دل - دانشیار گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد؛
سینا فرش چین - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد؛

رایگان بودن آب در بخش کشاورزی ایران، موجب شده است تا در محاسبات قیمت تمام شده محصول، اقتصاد آب که صاحبنظران آن را عوامل در کاهش اهمیت بهرهوری آب معرفی نمودهاند، لحاظ نگردد. ضرورت اجرای سیاستهای انقباضی، از جمله نصب کنتورهای هوشمند، جلوگیری از اضافه برداشت، اخذ جریمه های سنگین برای تخلفات برداشت غیرقانونی و همچنین ورود محاسبات سود-منفعت میتواند به عنوان عوامل کنترلی در تغییر رفتار کشاورزان با مقوله آب باشد. یکی از مهمترین موارد کاربردی در ورود ارزش اقتصادی آب، تغییر الگوی کشت میباشد. ارزیابی موفقیت کشاورزان از تغییر الگوی کشت ناشی از مدیریت ریسک کم آبی، ضرورتی اساسی در تداوم تغییر الگوی کشت یک منطقه محسوب میشود. استفاده از آبیاری تحت فشار، کاشت محصولاتی با نیاز آبی پایین و بهرهوری اقتصادی بالا مانند زعفران، مدیریت علفهای هرز، قیمتگذاری واقعی آب، اجرای سیاستهای تشویقی برای استفاده صحیح از منابع آبی و بازچرخانی هرزآبها، منجر به افزایش بهرهوری آب خواهد گردید. در این پژوهش، میزان تمایل کشاورزان دشت نیشابور به تغییر الگوی کشت به سمت زراعت زعفران مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشان داد از 88 درصد مناطق دارای شرایط اکولوژیکی مساعد، 87 درصد مناطق زراعی، کشت زعفران را در زراعت خود وارد نمودهاند و تنها یک درصد از مناطق تمایلی به زراعت زعفران نداشتند.

اقتصاد آب، بهره وری آب، تغییر الگوی کشت، زعفران و دشت نیشابور.