مریم محمد زاده - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر
اسما آسیایی زاده - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر

واژه آینه در اشعار شاعران، بسامد و کاربردهای متفاوتی دارد و ترکیب های فراوان با صورت های خیال انگیز با آن ساخته و معانی متفاوتی را مد نظر داشته اند. در این میان، آینه یکی از جاندارترین موتیف های نمادین شده در شعر بیدل است که حیرت و حیرانی او را به تمامی گستره هستی بازتاب میدهد. این مقاله نگاهی کلی به واژه آینه در کلام بیدل دارد و نشان می دهد آینه در شعر او به نماد چند معنایی تبدیل شده و یکی از اساسی ترین نقشها را در محور معنایی و ساختاری شعر به عهده گرفته است؛ چنان که شاعر با استفاده نمادین از ویژگی طبیعی آینه و انعکاس شاعرانه و هنری فضای شعر خود در آن، حیرت و حیرانی را به بیکرانگی و ابدیت پیوند داده است. آینهای که در اشعار او در بیشتر موارد به هسته اصلی خلق تصاویر تازه، آشنازدا و ناب بدل شده و زیباترین آنها زمانی است که شاعر آن را به مثابه ابزار تماشا و چشم تماشا در برابر زیبایی جاودانه و بیکرانه صنع،که معشوق، جلوه ای از آن است، به حیرت مینشاند و در فضایی یگانه و سرشار از ابهام هنری به بازی های زبانی و معنایی با نمادهای آینه میپردازد

بیدل، آیینه، عرفان، حیرت