محسن موسوی خونساری - دانش آموخته دکترای علوم آب , دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

کشور ایران عمدتا کوهستانی و دارای توانایی‌های بالقوه بسیاری جهت احداث سدهای کوتاه یا سدهای منطقه‌ای است. توسعه منابع آب در یک منطقه خاص می‌تواند راندمان‌های انتقال، توزیع و مصرف آب را صرا در اراضی همان منطقه افزایش داده و بهبود و توسعه کشاورزی را بدنبال داشته باشد. دشت شیان از قطب‌های کشاورزی شهرستان اسلام‌آباد غرب و واقع در استان کرمانشاه بوده که 3200 هکتار اراضی زیر کشت عمدتا گندم، جو و چغندرقند، قابلیت توسعه تا دو برابر سطح اراضی مذکور را دارا می‌باشد. تامین آب دشت شیان از طریق چشمه شیان به ظرفیت 300 لیتر بر ثانیه انجام شده و به لحاظ آنکه سطح زیر کشت تقریبا طی سالیان متمادی ثابت بوده لذا با توسل به اعمال مدیریت صحیح بهره‌برداری از منابع آب، این امکان فراهم شده که با احداث سازه‌های مناسب و برگرفته از تفکر مهندسی و تغییر الگوی کشت بتوان وضعیت کشاورزی منطقه را بهبود بخشید. شناسایی مکانی برای احداث مخزن با کمترین خسارت و ترجیحا خارج از بستر اصلی آبراهه و اجرای سد در زمانی کوتاه و با کمترین هزینه و حجم 9 میلیون متر مکعبی جهت ذخیره‌سازی آب چشمه شیان در فصل غیر زراعی و رها نمودن آبهای ذخیره شده هنگام کشت و کوتاه نمودن فاصله انتقال آب برای مصرف، از جمله دلائل افزایش راندمان انتقال بوده‌اند. با نگرش دیگری، شبکه سنتی و محلی به یک شبکه آبیاری و زهکشی تحت فشار تغییر یافته و با استفاده از اختلاف ارتفاع بوجود آمده بین مخزن احداثی و محل توزیع آب در سطح شبکه، بهره‌برداری از شبکه مذکور اجرایی شده و با تغییر الگوی کشت، بالطبع راندمان توزیع و مصرف نیز افزایش یافته است. مطالعات سد و شبکه، اجرای بدنه سد و بهره‌برداری از آب تنظیم شده در یک دوره زمانی 1383 الی 1387 به عنوان الگوی مناسبی که از طرف بهره‌بردار بدان عمل گردیده، بیان شده و سپس روش بهبود راندمان آبیاری از طریق مشارکت‌های مردمی بحث و بررسی شده است.

شیان، سد همگن، شبکه تحت فشار، بهره‌برداری