خلیل بیگ زاده - دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی
فرشته علیرضایی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ایلام
مجید خسروی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی

یکی از ویژگیهای داستان که نقش برجسته ای در طرح داستان، انسجام، رشد و گسترش آن دارد، شخصیتپردازی است؛ زیرا نویسنده باید بداند چگونه و با چه زبان و کارکردی، شخصیتی را بیافریند و به او نقش و تیپ دهد. شاهنامه از این جهت سرآمد همه متون داستانی منظوم و منثور فارسی استعلتکه اصلی آن نه تنها مرهون جذابیت اشخاص و قهرمانان شاهنامه بلکه معلول دخالت شخصی و شخصیت فکری و زبانی فردوسی نیز هست. بیژن و منیژه فردوسی، منظومه عاشقانه ای است که عناصر داستانی آن به شیوایی پردازش شده است؛ چنان که برخی شاعران غناییسرای، آثار ارزشمندی را به اقتفای این داستان غنایی سروده اند که یکی از آن ها منظومه غنایی همای و همایونخواجوی کرمانی است. شخصیت پردازی از عناصر اصلی روایت بیژن و منیژه است و خواجوی کرمانی در همای و همایون از آن پیروی کرده است. در این جستار سعی شده به روش توصیفی-تحلیلی ضمن بررسی و مقایسه شخصیت عاشق و معشوق در دو منظومه بیژن و منیژه و همای و همایون ، موارد تاثیرپذیری خواجوی کرمانی از فردوسی در شیوه های شخصیتپردازی بررسی و تحلیل گردد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که خواجو در شخصیتپردازی منظومه همای و همایون به شیوه فردوسی در داستان بیژن و منیژه نظر داشته است. از دیگر نتایج تحقیق این است که شخصیتهادر این دو اثر حالتی ایستا اما نیک دارند؛ جز همایون که شخصیتی پویا و متحول دارد.

بیژن و منیژه، خواجوی کرمانی، همای و همایون، شخصیت عاشق و معشوق