تبیین زبان شناختی وصف هنری در شعر فارسی

شعر هنری است که در زبان شکل میگیرد. با تمام تفاوتهایی که زبان شعر با زبان معمول دارد، قوانین کلی که بر زبان معمول حاکم است در زبان هنری نیز جاری است و با اتکا به قوانین زبانی می توان مسایل زبان هنری را تبیین کرد. در پژوهش حاضر برخی از داده های هنری زبان را ارایه میکنیم که درباره نوع تصویر آنها پرسش و تردید وجود دارد. واژه های مرکبی چون پریروی، پیلپیکر و یا ترکیبهای نحوی نظیر لب لعل، سوار شیر، چرخ آبگون به کدام یک از تصاویر شعری تشبیه یا استعاره متعلق است سعی ما بر این بوده است تا بر اساس ملاک های زبان شناختی در چهار سطح آوایی، صرفی، نحوی و معنایی و نیز ادبی نشان دهیم این واژگان مرکب و ترکیبهای نحوی تکمصداقی بوده و نمیتوانند تشبیه باشند و استعاره هم نخواهند بود، چراکه این صفتها حاصل پیوند هنری و تخیلانه دو چیز با یکدیگر هستند اما در استعاره واژه، یکسانی و اتحاد دو چیز را ادعا میکند. هرچند این صفتها در عین اینکه مستقلا تصویری هنری هستند میتوانند پایه تصویر دیگری چون تشبیه یا استعاره باشند. ما چنین صفتهایی را وصف هنری نامیدیم که لازم است در بلاغت فارسی بدان توجه شود.با نمونه ها و استدلالهای علمی ثابت کرده ایم که وصف هنری میتواند نوعی ویژه از تصاویر شعری باشد. علاوه بر این در ترکیبهایی چون سوار شیر نشان دادهایم، شیر اسمی است که به صفت تبدیل شده است. همچنین درباره هسته زبانی صفتهای مرکب که بخشی از وصف هنری هستند بحث کرده ایم.

کلیدواژه ها:

بلاغت ، وصف هنری ، صفت های مرکب ، ترکیبهای وصفی ، ترکیب های اضافی گونه ، تشبیه ، استعاره ، زبان فارسی