فرزاد قایمی - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

فر در شاهنامه، یکی از بنیادین ترین مفاهیم این متن حماسی و از اصول کیش مزده یسنی است. مفهوم مشروعیت سیاسی ناشی از تفویض فر در قالب فر کیانی نمود پیدا می کند و شاه برخوردار از این نیرو، الگوی شاه- موبد را تشکیل می دهدفر. کیانی، مشروعیت شاه را در راستای تفویض حق الهی حکومت به او توجیه میکند و مستلزم حمایت الهی مشروطی است که در صورت عدم پایبندی به خویشکاری از شاه می گسلد. در فرهنگ مزده یسنی، تفویض این گوهر به شاه بر عهده ایزد مهر است که فره پس از گسستن از جمشید به او پیوسته است. در این جستار، ضمن بررسی نقش این ایزد در تفویض فر، کیفیت رشد، تورم، گسستن و رشد مجدد آن را در قالب یک چرخه الگویی در شاهنامه بررسی کرده ایمجانشینی. و انتقال قدرت فره و بازگشت نظم کیهانی به گیتی و زمینه مجدد رشد فره و تکرار الگوی فرسایش قدرت، در نبرد با دشمن، و امکان تجدید چرخه تباهی زایی قدرت مفاهیمی است که در این الگو بررسی شده است و میتوان از آن به ژرفساخت الگویی داستانهای شاهان شاهنامه تعبیر کرد.

فر کیانی، شاه- موبد (شاه- پریستار)، مهر (میترا)، الگو.