بتول واعظ - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی

ادبیات داستانی کودک و نوجوان با توجه به عنصر مخاطب، ادبیاتی تک صدایی و بسته نیست، بلکه بسیاری از متون ادبی خلاق کودک که صبغهای نمادین یا سمبولیکی دارند، امکان خوانشها و قرایتهای مختلفی از متن را فراهم می کن ند. قصه ی ماه ی سیاه کوچولو ی صمد بهرنگی، قصه ی سمبولیکی کودکانهای است که اغلب منتقدان از آن تفسیری ایدیولوژیک (سیاسی) ارایه کرده و محتوای آن را بزرگسالانه تلقی نمودهاند که تنها در قالب و فرمی کودکانه پرداخته شده است. در این جستار بر مبنای فلسفه ی اگزیستانسیالیسم (اصالت وجود) و با روشی ساختارشکنانه این متن را بازخوانده و تحلیلی دیگرگونه از آن ارایه کردهایم. با این نگاه، درونمایه ی متن که نگاه ی فلسفی و وجود شناختی به انسان و هستی است، با جهان کودک و نوجوان و رشد شناختی او همسویی دارد. این قصه، روایت کن نده ی حرکتی آگاهانه و ارادی از حالت جمود، انفعال و بودن به وضعیتی فعال و پویا است. اصول فلسفه ی اگزیستانسیالیسم با مراحل رشد شناختی و تربیتی کودک و نوجوان که سراسر تغییر و حرکت و صیرورت است، سازگاری دارد.

ادبیات کودک و نوجوان، فلسفه ی اگزیستانسیالیسم، تعلیم و تربیت، صمد بهرنگی، ماه ی سیاه کوچولو