پهنه بندی پارامترهایی شیمیایی آب زیرزمینی دشت ممبی با استفاده از GIS

در این تحقیق پس از بازدیدها و مطالعات زمین شناسی و بررسی محل حفر چاه های موجود، شناسایی نقاط نمونه برداری و آنالیز 14 نمونه غلطت کاتیون های اصلی ((+)Ca(2+), Mg(2+) Na(+),K) و آنیون های اصلی (-)HCO(3-), SO4(2-), CL) و همچنین پارامترهای EC ، TDS و TH آب زیرزمینی دشت ممبی و عوامل کنترل کننده آنها، با بکارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) مورد ارزیابی قرار گرفت. بر طبق نقشه های پهنه بندی تجمع اکثر پارامترهای کیفیت آب و آلودگی یون سوالفات در جنوب غرب دشت بسیار بیشتر است. وجود این تغییرات بیانگر متاثر بودن ترکیب شیمیایی آبهای سطحی و زیرزمینی توسط سنگ شناسی و عملکرد گسل های موجود در منطقه است. وجود کاتیون کلسیم و منیزیم غالب همراه با بیکربنات نیز بیانگر وجود سنگ های کربناته آهکی و دولومیتی و نیز قرار داشتن ترکیب هیدروشیمایی آب در ابتدای مسیر تکامل آب (از کربناته به سمت سولفاته و سپس کربناته) است. غلظت بالای سولفات در بخش وسیعی از منطقه نیز می تواند ناشی از حرکت آب تغذیه کننده آبخوان از درون سازندهای تبخیری و مارنی باشد. به طور خلاصه می توان گفت تشکیلات تبخیری و شیلی مهمترین عامل تاثیرگذار کیفیت آب در بخش وسیعی از آبخوان است. اما افزایش فعالیت های کشاورزی و استفاده بیش از پیش کودها و سموم شیمیایی و همچنین افزایش بهره برداری از چاه های بهره برداری و اضافه برداشت از آنها و به دنبال آن افت بیشتر سطح آب زیرزمینی آبخوان باعث افزایش میزان شوری و نزول کیفیت آب زیرزمینی منطقه خواهد شد و صدمات جبران ناپذیری بر منابع آب شرب منطقه خواهد زد و روز به روز عوامل انسانی را در نزول کیفیت آب پر رنگ تر خواهد کرد. لذا به فرجام رساندن طرح آبرسانی از سدکوثر به شهرستان بهمیی و انتقال آب با کیفیت مناسب برای ساکنین دشت علاوه بر ارتقاء کیفیت آب مصرفی مردم، شیب تهی شدگی آبخوان و به تبع آن شور شدن آبهای زیرزمینی کندتر خواهد شد. ضمن اینکه اجرای طرح احیا و تعادل بخشی آب زیرزمینی بالاخص پر و مسلوب المنفعه شدن چاه های غیر مجاز دشت و اجرای طرح تغذیه مصنوعی ممبی نقش مهمی در جلوگیری از روند شور شدن آبخوان خواهد داشت.

کلیدواژه ها:

آب زیرزمینی ، پهنه بندی ، پارامترهای شیمیایی ، GIS